Advies 2025/13

Het secretariaat van de Nationale Hoge Raad voor Personen met een Handicap (NHRPH) kampt momenteel met een aanzienlijk personeelstekort.

Het directiecomité van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid heeft op 9 mei jongstleden beslist dat er geen vervanging komt voor medewerkers die niet langer voor het secretariaat werken.

Dit maakt het voor de NHRPH erg moeilijk om zijn opdracht als adviesorgaan naar behoren uit te voeren. Concreet betekent dit dat de NHRPH de voorziene termijnen voor het afleveren van zijn adviezen noodgedwongen moet verlengen.

Advies nr. 2025/13 van de Nationale Hoge Raad voor Personen met een Handicap (NHRPH) inzake de beleidsverklaring van 11 maart 2025 en de beleidsnota van 23 april 2025, uitgebracht tijdens de plenaire vergadering van 19/05/2025.

Advies uitgebracht op initiatief van de NHRPH.

• Voor opvolging aan de heer Rob Beenders, minister van Consumentenbescherming, Sociale Fraudebestrijding, Personen met een handicap en Gelijke Kansen
• Ter informatie aan de heer Bart De Wever, Eerste minister
• Ter informatie aan Unia
• Ter informatie aan het UNCRPD-coördinatiemechanisme
• Ter informatie aan de federale ombudsman

Tijdens de plenaire vergadering van 14 april 2025 heeft de minister van Personen met een handicap de Beleidsverklaring (BV – visie van zijn politiek mandaat voor de volgende 5 jaar) voorgesteld. Hij heeft overigens bij de Kamer zijn Beleidsnota (BN - actieplan 2025-2026) ingediend.

De minister richt zijn prioriteiten tijdens deze legislatuur 2025-2029 op 4 aspecten:

1. de toegang tot werk bevorderen zonder de personen die niet in staat zijn om te werken te straffen;
2. de sociale bescherming hervormen en vereenvoudigen met de hoofdas van de herziening van de wet van 1987 betreffende de tegemoetkomingen aan personen met een handicap;
3. een inclusievere samenleving opbouwen en de aanbevelingen van de VN-deskundigen aan België omzetten in het federaal actieplan handicap;
4. de kwaliteit van de DG Personen met een handicap verhogen, met inbegrip van het toezien op de digitale inclusie, het versterken van de strijd tegen misbruik en het ondersteunen van de werkzaamheden van de IMC Handicap.

Meer in het bijzonder stelt de minister vast dat personen met een handicap een van de meest kwetsbare groepen in ons land blijven vanwege de vele obstakels waarmee ze hun hele leven te maken krijgen. Zo zien we een lage toegang tot tewerkstelling, een hoog risico op armoede en sociale uitsluiting en diverse andere belemmeringen die hun participatie dagelijks hinderen, en herinnert hij aan de 4 assen van de legislatuur en brengt de volgende prioriteiten voor 2025-2026 naar voren:

1. Wegnemen van de hindernissen tot werk:
   • op termijn een “meer getrapt systeem” (zonder andere verduidelijking in het regeerakkoord);
   • eenvoudige en voorspelbare combinaties van tegemoetkomingen en inkomsten uit arbeid:
     • het behoud van de inkomensvervangende tegemoetkoming (IT) na een werkonderbreking onderzoeken. In 2025 zullen scenario’s aan de regering worden voorgesteld;
     • de anti-cumulatieregel Inkomensvervangende tegemoetkoming (IVT) – inkomsten uit arbeid die thans beperkt is tot 2 jaar evalueren;
     • op termijn een nieuw scenario dat aflopende drempels integreert (de IVT zou geleidelijk verminderd worden – drempels – naarmate het beroepsinkomen of de arbeidsparticipatie stijgt);
     • er zal rekening worden gehouden met alle (beroeps- of vervangings-)inkomsten van de begunstigden, ook met de inkomsten uit roerende en onroerende goederen.
   • mogelijkheid van Back-to-work (procedure RIZIV) voor personen met een handicap die deeltijds willen werken;
   • integratie van de aanbevelingen van het Nationaal College voor socialeverzekeringsgeneeskunde inzake arbeidsongeschiktheid voor de harmonisering van de evaluatie van de arbeidsongeschiktheid die kunnen bijdragen aan de evaluatie van personen met een handicap door de DG Personen met een handicap;
   • tewerkstelling in de overheidssector: versterking 3% en sancties.
2. Sociale bescherming van personen met een handicap en modernisering van de wet van 1987:
   • grondig, in fases, ook met de deelgebieden en met de NHRPH (met inbegrip van de hervorming van de evaluatie van het verdienvermogen en het verlies van zelfredzaamheid);
   • wetsontwerp om de IVT/IT in overeenstemming te brengen met de wettelijke pensioenleeftijd
   • de administratieve definities van de handicap (IMC) in overeenstemming brengen
   • parkeerkaart: omzetting van de richtlijn en ondersteuning van handyPark
   • nieuwe code van de openbare weg en parkeerkaarten
   • promoten van de European Disability Card (EDC)
3. Integratie van de handicap in het gehele federaal beleid
   • de werking van de NHRPH versterken
   • een Federaal Plan Handicap tegen eind 2025
   • reglementaire verankering van de aanspreekpunten inzake handicap
   • opvolging van de aanbevelingen van de VN-experts over de uitvoering van de UNCRPD en de Europese Handicapstrategie
4. Kwaliteit van de dienstverlening door de administratie
   • Consolidatie van het ExcelHan-programma:
   • ISO 9001-certificering,
   • ontwikkelen van TRIA en data sharing,
   • verwerkingstermijnen van de dossiers,
   • financieel statuut van de aangeduide artsen,
   • strijd tegen de non-take-up (NTU): herschrijven van de brieven als actie in de strijd tegen de NTU + andere acties die moeten worden gedefinieerd rekening houdend met de NTU-studie
   • ontwikkeling van het digitaal loket My Handicap, sociale zitdagen en telefonie
   • strijd tegen fraude
   • opvolging van de Belmod-studies vanuit het oogpunt van de handicap
   • opvolging van de werkzaamheden van de IMC Handicap

De minister wijst op de rol van de NHRPH en herinnert in elk van zijn verklaringen aan het belang om die doeltreffend te ondersteunen,

• zie Beleidsverklaring pagina 13: De Nationale Hoge Raad voor Personen met een Handicap (NHRPH) speelt hier als federale adviesraad een sleutelrol. Ik zal in overleg met de NHRPH bekijken hoe hun werking en impact kan worden versterkt zodat de stem van personen met een handicap steeds wordt gehoord.
• zie ook Beleidsnota pagina 9: De Nationale Hoge Raad voor Personen met een Handicap (NHRPH) is als federale adviesraad dan ook een cruciale partner bij het ontwikkelen van het federale beleid. In overleg met de Raad zal ik een voorstel doen tot versterking van de werking van de Raad, in overeenstemming met de aanbevelingen van het VN-comité inzake de rechten van personen met een handicap aan ons land.

De NHRPH wijst op de ambitie van de minister, zowel op lange als op korte termijn.

De NHRPH herinnert aan zijn talrijke verwachtingen: zie memoranda, positienota’s en adviezen van de vorige legislaturen die zonder opvolging zijn gebleven.

Twee aandachtspunten in dit stadium:

1. De hervorming van de wet van 27 februari 1987 is een absolute prioriteit, die reeds jaren dringend is, aangezien de wet zoals ze vandaag bestaat
   • het voor de persoon niet mogelijk maakt te werken mits naleving van zijn zorgtraject, noch waardig te leven wanneer hij/zij niet werkt – om gezondheidsredenen of omdat de omgeving het hem niet mogelijk maakt zich naar het werk te begeven of eenvoudigweg omdat de werkgevers de persoon niet willen aanwerven wegens zijn/haar handicap.
   • de leefomgeving van de persoon niet respecteert: er is vaak een aanzienlijke variabiliteit in de tegemoetkomingen, terwijl de leefomgeving vaak een verplichting is die de persoon wordt opgelegd.
   • de strijd tegen de non-take-up niet integreert: twee studies ( advies 2024-17 en 2025-07) in 2024-2025 hebben de aandacht gevestigd op het feit dat heel wat personen geen enkele kennis van de mogelijke hulp hebben en hun rechten dus mislopen. Onder invloed van de digitalisering en het uitwisselen van gegevens moet de last van de actie dus dringend worden omgegooid, zodat de administratie de personen die aan deze voorwaarden zouden voldoen kan identificeren.
   • de UNCRPD helemaal niet naleeft. Le NHRPH vindt het belangrijk met een blanco blad te beginnen dat de visie uiteenzet en pas dan kan er aan de teksten worden gewerkt.

⇒ De NHRPH vraagt dat, indien het inderdaad de ambitie is om tegen het einde van de legislatuur te landen met een nieuwe wet, er onmiddellijk een nieuwe gestructureerde en permanente werkgroep, bestaande nl. uit de NHRPH, wordt gelanceerd.

2. De betrokkenheid van de NHRPH. De NHRPH wijst op de wil van de minister om de NHRPH te betrekken bij de opvolging van heel wat dossiers van de DG Personen met een handicap, de hervorming van de wet, het Federaal Plan Handicap 2025-2029, enz. De opeenvolgende ministers weten dat de NHRPH steeds een loyale, bedachtzame en geëngageerde partner voor de denkoefening is geweest.
   De NHRPH herinnert er evenwel aan dat voor dergelijke betrokkenheid middelen nodig zijn, met name op het niveau van het secretariaat. Deze middelen volstaan momenteel helemaal niet:
   • Voor het analyseren van de teksten, het organiseren en opvolgen van de vergaderingen, maar ook voor het voorbereidend werk van het politiek pleidooi van de leden van de NHRPH zijn 6 voltijdse equivalenten noodzakelijk. Er ontbreken 3 voltijdse equivalenten en de DG Personen met een handicap voorziet niet in aanwervingen. Er is hier wel degelijk sprake van het vervangen van personen die het secretariaat hebben verlaten en niet om het versterken van het secretariaat.
   • Er moet eraan worden herinnerd dat het secretariaat van de NHRPH ook moet zorgen voor het realiseren van de doelstellingen van het Belgian Disability Forum (BDF) en het coördineren van het platform van de adviesraden inzake handicap.
   • De opdrachten van de NHRPH en van het BDF situeren zich in het zeer ruime kader van de handistreaming: de NHRPH beantwoordt ieder verzoek om advies van de overheid of uit de privésector en brengt op eigen initiatief adviezen uit in een interfederale of supranationale context.

In deze context is het duidelijk dat het engagement van de NHRPH zonder vervangingen (zonder het zelfs over versterking te hebben) zwaar in gevaar zal worden gebracht.

⇒ De NHRPH vraagt dringend een oplossing om de goede werking van het secretariaat te garanderen, waarbij op zijn minst de werknemers die het secretariaat hebben verlaten zo snel mogelijk worden vervangen.

De NHRPH herinnert er ten slotte aan dat de leden van de NHRPH zich op vrijwillige basis engageren en dat het presentiegeld dat is voorzien voor een vergadering (€ 12,39 bruto) niet in verhouding staat tot het geleverde werk. Sinds 2023 wordt een hervorming van de NHRPH gevraagd en het is daartoe belangrijk op een waardige manier het werk van de verenigingen die tijd besteden aan de raadgevende functie te erkennen.

⇒ De NHRPH vraagt dat de hervorming van de NHRPH ook een prioriteit van de minister is.