Advies 2025/09

Advies nr. 2025/09 van de Nationale Hoge Raad voor Personen met een Handicap (NHRPH) over de aftrekbaarheid van giften, uitgebracht tijdens de plenaire vergadering van 17 maart 2025.

Advies uitgebracht op initiatief van de NHRPH.

• Voor opvolging aan de heer Bart De Wever, eerste minister
• Voor opvolging aan de heer Jan Jambon, vice-eersteminister en minister van Financiën en Pensioenen, belast met de Nationale Loterij en de Federale Culturele Instellingen
• Voor opvolging aan de heer Vincent Van Peteghem, vice-eersteminister en minister van Begroting, belast met Administratieve Vereenvoudiging
• Voor opvolging aan de heer Rob Beenders, minister van Consumentenbescherming, Sociale Fraudebestrijding, Personen met een handicap en Gelijke Kansen
• Ter informatie aan Unia
• Ter informatie aan het UNCRPD-coördinatiemechanisme
• Ter informatie aan de federale ombudsman

In het regeerakkoord staat het voornemen om de aftrekbaarheid van giften te verminderen.

In het regeerakkoord wordt het volgende vermeld:

Het grote aantal aftrekposten, uitzonderingen en vrijstellingen in de personenbelasting vergroot de complexiteit van de personenbelasting. De regering wil zorgen voor een belastingstelsel dat eenvoudiger te begrijpen is, zodat belastingplichtigen gemakkelijker kunnen voldoen aan hun verplichtingen zonder onnodige complicaties.
(...)
De belastingaftrek van de giften gaat van 45 % naar 30 %.

In een opiniestuk in La Libre wordt erop gewezen dat deze keuze een bedreiging vormt voor 2.500 verenigingen en stichtingen die afhangen van de solidariteit van de burger om hun activiteiten in het algemeen belang uit te voeren. Ook verenigingen die zich inzetten voor personen met een handicap worden bedreigd. Een vergelijkbaar opiniestuk verscheen ook in De Morgen. 

Volgens hetzelfde opiniestuk in La Libre deden Belgen in 2023 giften van minstens 40 euro voor samen 362 miljoen euro – een verdubbeling in tien jaar tijd. In 2013 bedroegen de giften ongeveer 175 miljoen euro. Deze maatregel zal rechtstreeks gevolgen hebben voor de 1,04 miljoen Belgische huishoudens die gemiddeld meer dan 350 euro per jaar schenken aan 2.500 verenigingen of stichtingen, die bij de wet zijn aangewezen of die fiscaal erkend zijn.

Deze wijziging zal de staatskas nauwelijks iets opleveren. Volgens minister Jambon in de Kamer zou het om een besparing van 40,26 miljoen euro per jaar gaan op een te realiseren begrotingsbesparing van enkele miljarden euro – een druppel dus op de gloeiende plaat van de overheidsfinanciën.

De NHRPH is volstrekt tegen de geplande maatregel van de regering. De verenigingen voor personen met een handicap dreigen zwaar te worden getroffen door de verlaging van de aftrekbaarheid van giften: veel verenigingen overleven dankzij giften, omdat zij over het algemeen geen of weinig subsidies ontvangen. Werknemers lopen bovendien het risico te worden ontslagen.

Op gewestelijk niveau heeft de Waalse regering beslist over te schakelen op een structurele financiering voor vijf jaar, dus permanent voor bepaalde verenigingen (zie ook pagina 11 van de Waalse gewestelijke beleidsverklaring). Hoewel de intentie goed lijkt, zorgt dit voor onzekerheid bij de bestaande verenigingen: "wie wordt geselecteerd en onder welke voorwaarden?” Vlaanderen volgt al jaren de trend om de steun aan de verenigingssector te verminderen. Door de verlaging van de fiscale aftrekbaarheid en de onzekerheid over de subsidies wordt de hele sector die zich inzet voor personen met een handicap getroffen.

Bovendien zijn de besparingen die deze maatregel oplevert, peanuts in vergelijking met de vereiste besparingen. En de werknemers die worden ontslagen, kunnen in de werkloosheid belanden. In België is de sociale economie goed voor 17.700 ondernemingen die voor werk zorgen, en 400.000 voltijdse equivalenten, ofwel 1 op 8 banen! De activiteiten van de sociale-economieondernemingen zijn zeer gevarieerd. De sector van de volksgezondheid en sociale dienstverlening alleen al genereert meer dan de helft van de banen in de sociale economie (52,1 %).

Bovendien ondersteunen veel verenigingen de sociale economie en vrijwilligerswerk.

Verenigingen voor personen met een handicap nemen opdrachten en taken op zich die essentieel zijn voor de goede algemene werking: begeleiding van personen met een handicap, zieken en gezinnen, opvolging van administratieve dossiers, inschakeling in het arbeidsproces, … Als de verenigingen minder giften ontvangen, zal een deel van deze opdrachten en taken niet meer kunnen worden uitgevoerd. Voor sommige verenigingen kan dit zelfs de doodsteek betekenen. De begunstigden worden rechtstreeks getroffen en aan hun lot overgelaten.

Vrijwilligerswerk vormt ook een aanvulling op de uitvoering van bepaalde overheidsbeleidslijnen. Vrijwilligers maken het de Staat en de lokale overheden mogelijk de openbare dienstverlening uit te breiden, door initiatieven te ondersteunen op gebieden zoals onderwijs, gezondheid of sociale inclusie, zonder aanzienlijke extra kosten voor de overheidsfinanciën.

Op initiatief van de Koning Boudewijnstichting werd een studie over vrijwilligerswerk in België uitgevoerd. De resultaten werden in december 2020 gepubliceerd.

• Minstens 736.000 personen doen vrijwilligerswerk voor organisaties, d.i. 8 % van de bevolking.
• 200 uur/jaar: gemiddelde tijdsinvestering van een vrijwilliger per jaar, d.i. 4 uur/week.
• 143 miljoen uur per jaar: totaal aantal uur dat vrijwilligers aan organisaties besteden.

Dezelfde studie toonde aan dat dagelijks 40.000 activiteiten worden uitgevoerd door vrijwilligers in België.

Vrijwilligerswerk maakt de Belgische samenleving inclusiever, solidairder en dynamischer en ondersteunt tegelijk ook cruciale dienstverlening in belangrijke domeinen.

Door de fiscale aftrekbaarheid te verlagen wordt een heel deel van de samenleving ondermijnd, en de Staat zal dit op geen enkele manier opvangen.

Tot slot moet, meer dan ooit, solidariteit tussen iedereen worden aangemoedigd. Het verlagen van de aftrekbaarheid zal de ongelijkheden daarentegen verder vergroten en de maatschappelijke betrokkenheid verzwakken.

Het verlagen van de aftrekbaarheid van giften brengt deze sociale constructie in gevaar. Heeft de regering de impact van haar hervorming goed ingeschat?

⇒ De NHRPH eist dat de maatregel om het aftrekpercentage van giften te verlagen, wordt ingetrokken.