Advies 2024/08

Advies nr. 2024/08 van de Nationale Hoge Raad voor Personen met een Handicap (NHRPH) over het eindverslag inzake het Federaal Actieplan Handicap 2021-2024.

Uitgebracht tijdens de plenaire zitting van 15/04/2024.

Advies op verzoek van mevrouw Karine Lalieux, Minister van Pensioenen en Maatschappelijke Integratie, belast met Personen met een Handicap, Armoedebestrijding en Beliris.

• Voor opvolging aan mevrouw Karine Lalieux, Minister van Pensioenen en Maatschappelijke Integratie, belast met Personen met een Handicap, Armoedebestrijding en Beliris
• Voor opvolging aan alle federale ministers en staatssecretarissen
• Ter informatie aan de heer Alexander De Croo, Eerste Minister
• Ter informatie aan Unia
• Voor opvolging aan het UNCRPD-coördinatiemechanisme
• Ter informatie aan de federale ombudsman

In juli 2021 werd het Federaal Actieplan Handicap (2021-2024) goedgekeurd door de Ministerraad. Voorafgaand aan de goedkeuring ervan heeft de NHRPH advies 2021/25 opgesteld.

Eind 2022 volgde een tussentijdse rapportering waarover de NHRPH advies 2022/29 heeft verstrekt.

Dit advies betreft het eindrapport inzake de uitvoering van het actieplan.

Er waren 145 maatregelen gepland, 111 ervan vereisten een eenmalige uitvoering en 34 een doorlopend uitvoering.
Wat de eenmalige maatregelen betreft, zijn er 82 volledig uitgevoerd en 15 gedeeltelijk. Dit komt neer op een verwezenlijkingsgraad van 74%.
Van de doorlopende maatregelen werd het engagement enkel voor 21 ervan volledig nagekomen en voor 9 deels. Dat betekent dat 62% van de engagementen nagekomen is.

Van de 145 maatregelen zijn er 105 rechtstreeks gericht op personen met een handicap en hun vertegenwoordigende organisaties. Nochtans is de NHRPH slechts bij 67 maatregelen geconsulteerd geweest.

In advies 2022/29 heeft de NHRPH al gewezen op verschillende tekortkomingen van het Federaal Actieplan Handicap (maatregelen die ambitie missen of vage doelstellingen) en van het raadplegingsproces (niet-raadpleging van de NHRPH, te late raadpleging pro forma, …).

Gezien dit een eindverslag is, zal niet elke maatregel opnieuw overlopen worden. De focus wordt gelegd op de bepaalde verwezenlijkingen (A), maatregelen waar er nog vragen bij rijzen (B) en op wat er (soms manifest) gefaald is (C). Desalniettemin staan er nog een aantal belangrijke maatregelen gepland voor 2024; daar zal de NHRPH zijn verwachtingen over uitspreken (D). Het advies wordt afgesloten met enkele aandachtspunten voor de toekomst (E).

A. Met betrekking tot bepaalde verwezenlijkingen:

Maatregelen met betrekking tot de berekeningswijze van de tegemoetkomingen aan personen met een handicap (8, 9 en 38):

Over de afschaffing van de prijs van de liefde en de prijs van de arbeid heeft de NHRPH reeds adviezen uitgebracht (advies 2020/23, advies 2021/17 en advies 2021/35). Gezien de wetshistoriek waren dit grote maatregelen. De prijs van de arbeid betekent voor veel personen met een handicap die niet werken slechts een kleine stap vooruit.

Het optrekken van de inkomensvervangende tegemoetkoming (IVT) in de richting van de armoedegrens was ook een bescheiden stap vooruit, maar de maatregel is lang niet voldoende om een waardig bestaan te garanderen.

Zo blijft de NHRPH veel vragen krijgen van bezorgde personen die een veel kleinere of zelfs geen IVT ontvangen omdat ze samenwonen met hun partner. Ter voorbeeld een bezorgde ouder: “Het resultaat is dat [onze dochter] enkel nog recht heeft op de integratietegemoetkoming (IT). Voor haar betekent dat, dat zij de toekomst in moet met een kleine 400 euro per maand. Haar vriend moet niet alleen de zorg, maar ook alle financiële lasten op zich nemen.”

Ook de lage vrijstellingen van vervangingsinkomen baren veel personen met een handicap zorgen. Zie een bezorgde partner: “Hoe graag [mijn man] ook zou WILLEN gaan werken, momenteel is dit nog steeds niet mogelijk en daarvoor wordt hij dus extra gestraft (en de rest van het gezin erbij...).
De eerste jaren na zijn ongeval werd er gekeken naar beroepsinkomsten en kreeg hij WEL een IT/IVT, nu de laatste 3 jaren niks meer omdat hij niet KAN werken ...”

⇒ De NHRPH dringt dan ook aan op een volledige en grondige hervorming (of zelfs herschrijving met het oog op de overzichtelijkheid) van de wet op de tegemoetkomingen (1987). De hervorming moet absoluut deel uitmaken van het regeerakkoord en effectief van start gaan onder de volgende regering zodat alle personen met een handicap, en niet enkel zij die binnen een bepaalde categorie vallen, kunnen kiezen waar en met wie zij samenleven en dit in maximale financiële zekerheid kunnen doen.

Maatregel 11: forfaitaire IT:

In zijn advies 2023/18 heeft de NHRPH gesteld dat hij de forfaitaire IT beschouwt als het enige huidige middel om de onrechtvaardigheid tussen de personen die werken en diegenen die niet werken terug te dringen. Helaas werd de maatregel niet ondersteund tijdens het budgettaire conclaaf van oktober 2023.

⇒ In lijn met de voorgaande vaststelling moet bij de hervorming van de wet van 1987 ingezet worden op het wegwerken van de schrille contrasten tussen zij die nog kunnen werken en zij die dat niet kunnen. Zij het door hun handicap, zij het door de nog sterk aanwezige discriminatie en vooroordelen op de arbeidsmarkt.

Maatregel 19 inzake de modernisering van de erkenningsprocedures:

De uitrol van de multidisciplinaire evaluaties werd aan de NHRPH voorgesteld tijdens de plenaire van 16 oktober 2023.
De NHRPH heeft toen reeds gemeld dat de raad blij is met de vooruitgang, maar dat het gebrek aan autonomie de kernzaak dient te zijn en niet het bestaan van een of meerdere pathologieën (wat nu als basis voor een multidisciplinaire evaluatie wordt genomen).

Daarnaast vroeg de NHRPH met nadruk om ook andere profielen te betrekken zoals bv. maatschappelijke assistenten. De vraag ging onderzocht worden. Ook benadrukte de NHRPH dat de arts niet langer het middelpunt van de evaluatie dient te zijn; de expertise van het multidisciplinaire team dient erkend te worden.

⇒ Zoals gevraagd op de plenaire van 16.10.2023, zou de NHRPH graag op de hoogte gehouden worden over de evaluatie van de teams die plaats zou vinden in maart 2024.

Maatregel 35: UNCRPD en vertalingen:

De vertaling van het UNCRPD, de rapporten en conclusies van het Comité en de algemene opmerkingen bij het UNCRPD is gebeurd in de 3 landstalen.

Het UNCRPD is ook in easy-to-read formaat beschikbaar gesteld.

⇒ Er ontbreekt wel vertaling in gebarentaal, terwijl dit door het UNCRPD-Comité gevraagd werd (eindconclusies 2014, punt 52). De algemene commentaren, rapporten en eindconclusies zijn ook niet in easy-to-read formaat

⇒ Daarnaast zou de NHRPH het belang willen benadrukken van het ter beschikking stellen van belangrijke beleidsdocumenten zoals het Federaal Actieplan Handicap in gebarentaal en easy-to-read formaat.

Maatregel 40 en 63: Jobcalc en statuut van zelfstandige:

De NHRPH is voorstaander van een one-stop shop waar zowel werknemers met een handicap, zelfstandigen met een handicap als werkgevers terechtkunnen. Zie voor meer info: advies 2023/14.

Het contactpunt moet informatie kunnen verschaffen over federale en regionale uitkeringen, premies, mogelijkheden op het vlak van werk (formele én informele werkhervatting) en studies.

Met maatregel 63 werd een verminderde bijdrageregeling voor IVT-gerechtigden die een beperkte zelfstandige activiteit uitoefenen voorzien. Zie advies 2022/31. Deze maatregel is verwezenlijkt.

⇒ De NHRPH gelooft in het potentieel van het activerende karakter van de maatregel, maar er moet veel meer ingezet worden op toegankelijkheid (als in vlotte beschikbaarheid) van informatie en sensibilisatie om personen met een handicap naar werk te begeleiden.

⇒ De NHRPH hoopt ook dat de inventaris van bestaande werkgelegenheidsmaatregelen die binnen de IMC Handicap voorbereid wordt, ook rekening houdt met zelfstandige activiteit en simulatietools zoals Jobcalc.

Maatregel 41: KB positieve acties:

De NHRPH is tevreden over de opvolging van het KB positieve acties van 11 februari 2019. 5 jaar later zijn de opgerichte actieplannen helaas op één hand te tellen en wordt er nog altijd gewacht op het eerste tweejaarlijkse evaluatierapport.

⇒ Het is hoog tijd dat de NHRPH betrokken wordt bij de aangekondigde aanpassingen van het KB.

Maatregelen 48-52: personen met een handicap en de federale overheid als werkgever:

De NHRPH is blij met de stappen die reeds gezet zijn en hoopt dat de ambities enkel opgevoerd zullen worden en de engagementen in resultaatsverbintenissen zullen worden omgezet.

⇒ De NHRPH vindt het nodig dat de administraties/instanties die de 3% niet halen en/of geen actieplan handistreaming hebben geresponsabiliseerd

⇒ Verder is het nodig dat er redelijke aanpassingen verstrekt worden doorheen de carrière, en niet enkel bij de selecties en de aanpassing van de werkpost. Dat wil zeggen dat er veel meer ingezet moet worden op redelijke aanpassingen bij bv. het leerproces en groei van de werknemer met een handicap

⇒ Er moet voorzien worden in effectieve en regelmatige begeleiding van de persoon met een handicap die er nood aan heeft. Dit moet ook zo reglementair voorzien worden binnen de overheidsdiensten.
De functie van begeleider moet voldoende omschreven worden in de functiebeschrijving van de aangeduide begeleider, zodat deze voldoende tijd kan besteden aan de optimale invulling van deze rol.

Maatregelen 76 – 79: klimaat en milieu – maatregelen van Minister Khattabi:

De NHRPH is tevreden over de vlotte raadplegingen door Minister Khattabi. Zoals het werk rond de rechtvaardige transitie laat uitschijnen, lijden kwetsbare bevolkingsgroepen zoals de personen met een handicap nu al meer onder de verschillende crisissen. Zonder adequate maatregelen op tal van domeinen zullen de reeds bestaande ongelijkheden enkel groter worden, en dit op vlak van de digitale kloof, toegang tot gezondheidszorg, koopkracht, toegankelijk productaanbod, toegankelijke crisiscommunicatie, mobiliteit (de capaciteit om autonoom ergens te raken, plannen rond lage-emissiezones (LEZ) etc.),… Het is dan ook jammer dat er niet gespecificeerd is hoe de samenwerking met de NHRPH structureel voortgezet zal worden bij de implementatie van de rechtvaardige transitie.

⇒ Klimaat- en milieuverandering treft dus tal van domeinen. De NHRPH vraagt om blijvend te worden betrokken bij de zoektocht naar en formulering van oplossingen.

Maatregelen 80-85: Toegankelijkheid van openbare gebouwen:

De NHRPH eist al lang dat openbare gebouwen toegankelijk worden gemaakt voor personen met een handicap (zie advies 2015/34), niet alleen de openbare delen, maar ook de delen die enkel toegankelijk zijn voor het personeel. Immers, personeelsleden kunnen ook een handicap hebben. Er zijn de voorbije jaren vooral voorbereidende stappen gezet: een inventaris, actieplannen, een toegankelijkheidsgids, het aanduiden van referentiepersonen, ... Daarbij mag de jarenlange inzet van de heer Jean-Marc Helson (Regie der Gebouwen) niet worden vergeten.

Nu komt het eropaan om de gebouwen daadwerkelijk toegankelijk te maken. Dat is in de eerste plaats de rol van de Regie der Gebouwen (algemene toegankelijkheid) en in de tweede plaats die van de dienst die de gebouwen in gebruik neemt of heeft (toegankelijke inrichting, signaletiek, …). We zullen pas in de volgende jaren zien of de toegankelijkheid van de openbare gebouwen daadwerkelijk verbetert.

⇒ De NHRPH vraagt de Regie der Gebouwen en de betrokken instanties om op de hoogte te worden gehouden.

Maatregelen 95-101: mobiliteit:

In het algemeen onderhoudt de NHRPH al vele jaren een constructieve dialoog met de NMBS, o.a. via zijn werkgroep en andere ontmoetingen en consultaties, o.a. over de unieke perronhoogte, de toegankelijkheid van stations en de assistentieverlening. De NMBS zet stappen naar een snellere en betere assistentie aan personen die erom vragen. Ook heeft de NMBS geluisterd naar de handicapsector om het nieuwe M7-rijtuig toegankelijker te maken voor personen met een handicap. Voor de NHRPH mag het allemaal wat sneller en ambitieuzer, maar er wordt wel degelijk vooruitgang geboekt.

Het onderzoek naar het gebruik van de European Disability Card (EDC) binnen het openbaar treinvervoer (Maatregel 98), bijvoorbeeld m.b.t. de vrijstelling van het boordtarief (advies 2023/08) of het aanvaarden van baar geld op de trein, heeft voorlopig nog niets concreets opgeleverd voor personen met een handicap. Hopelijk komt dat nog.

Ook betreurt de NHRPH dat de NMBS hem niet altijd heeft geraadpleegd, bijvoorbeeld bij operationele beslissingen in het kader van het openbaredienstcontract, zoals de aanpassing (lees: vermindering) van de openingsuren van de loketten (advies 2024/04).

B. Over de maatregelen waar nog vragen bij rijzen:

Maatregel 24: verbetering van bestaande sociale tarieven:

Het is onduidelijk of het recht op het sociale internetaanbod geautomatiseerd is of niet. Op het VRT-nieuws meldde Minister De Sutter van wel en dit is ook wat Testaankoop beweert. Op de officiële website van de FOD Economie wordt dit evenwel tegengesproken.

⇒ Potentiële rechthebbenden moeten geïdentificeerd worden en minstens gecontacteerd worden zodat zij op de hoogte zijn van het bestaan van dit aanbod.

De NHRPH ontvangt signalen dat personen bang zijn om hun oude sociale telecomtarief kwijt te raken (omdat het tariefplan wijzigt, de operator het niet langer aanbiedt, de persoon verhuist, …).

⇒ Er is nood aan betere informatie over en vergelijking van abonnementen om personen gerust te stellen: de vroegere korting van 11,5 EUR zal vast niet de ‘goedkoopste’ en de ‘beste’ optie zijn in vergelijking met een maximumprijs die nu gesteld wordt voor vast internet en bundels. Maar dit moet ook op een begrijpelijke manier aan de burger overgemaakt worden.

Maatregel 27: handicap en het Plan Armoedebestrijding:

De NHRPH heeft hierover advies 2021/34 uitgebracht. In het Plan Armoedebestrijding worden personen met een handicap slechts vernoemd. Er is geen grondige of volwaardige focus op personen met een handicap en hun grotere risico op armoede, noch zijn er specifieke acties.

⇒ Voorzie in het toekomstige Plan Armoedebestrijding volwaardige handistreaming met een grondige focus op de specifieke armoederisico’s die gepaard gaan met het hebben van een handicap.

⇒ Zoals gevraagd in advies 2022/29 is er nood aan opvolgingsindicatoren bij de acties en meer betrokkenheid van het Platform Armoede, de Nationale Arbeidsraad (NAR), de NHRPH, …

Maatregel 39: verlengde cumulperiode van de IVT met arbeidsinkomsten :

De NHRPH heeft advies 2023/20 uitgebracht over de maatregel die betrekking had op een cumulperiode van de IVT met arbeidsinkomsten voor hen die 2 jaar voor de tewerkstelling geen arbeidsinkomen hadden. In het uiteindelijke KB van 31/01/24 werd de maatregel evenwel anders verwoord: in de Nederlandse versie was er sprake van 2 jaar voor de werkhervatting. In de Franse versie stond wel: ‘avant la (re)mise au travail’.

Ondertussen heeft de NHRPH op 11 april een adviesaanvraag gekregen van DG Personen met een handicap (DG HAN) over de rechtzetting van deze taalkundige fout. Zie bij deze advies 2024/11.

Maatregel 86: de verbetering van de toegankelijkheid van culturele instellingen:

De NHRPH is blij te vernemen dat Bozar maatregelen ondernomen heeft.

De NHRPH mist evenwel een website waar personen met een handicap op basis van hun ondersteuningsbehoeften kunnen zoeken welke museum voor hen toegankelijk is. Nu moet je museum per museum nagaan welke ondersteuning er geboden wordt, wat complex is. Het zou ook handig zijn mochten daarin niet enkel federale musea opgenomen zijn, maar ook die van de deelstaten.

Uiteraard zou het nog handiger zijn als deze zoekbrowser niet enkel musea zou omvatten, maar ook sportinfrastructuur, toneelzalen, cinemazalen, speeltuinen en andere plekken van vrijetijdsbeleving.

Dit zou passen binnen de optimalisering van de EDC-website. Daar kan men reeds op grote categorieën van ‘hulp’ filteren (bv. korting, voorrang, aangepaste voorzieningen, …); maar nog niet op specifieke ondersteuningsbehoefte (lift, hellende vlakken, voelplaten, gebarentaal, easy-to-read, gespecialiseerde gidsen, …).

Maatregel 102: hervorming van het systeem van de parkeerkaarten:

De NHRPH volgt de werkzaamheden in het kader van het uitwerken van een oplossing voor het probleem van de scan cars die gebruikers van de parkeerkaart voor personen met een handicap onterecht beboeten. Er wordt aangekondigd dat de oplossing toegankelijk en snel zal zijn, maar de NHRPH zit nog met een reeks vragen (zie advies 2024/03). De gemeentes hebben de keuze om in het project te stappen of niet en hebben ook de vrijheid om hun eigen parkeerbeleid uit te stippelen. De NHRPH verdedigt een uniform beleid voor alle gemeentes.

Maatregel 105: tarificatie van de diensten van professionele bewindvoerders:

Op 1/12/2023 heeft de Minister van Justitie, Paul Van Tighelt, een nieuw advies gevraagd over het voorontwerp van KB inzake het inkomen dat in overweging wordt genomen bij de bepaling van de vergoeding van de professionele bewindvoerder.
De NHRPH heeft daarover advies 2023/28 uitgebracht.

Hiervoor werd de NHRPH reeds geraadpleegd door de Minister van Justitie, Vincent Van Quickenborne, op 06/01/2022. De NHRPH heeft hierover advies 2022/08 uitgebracht.

⇒ Beide adviezen stellen duidelijk dat uitkeringen bestemd voor de compensatie van de gevolgen van een handicap of de verminderde zelfredzaamheid, nooit als inkomen aanzien mogen worden.

Het KB is nog niet in het Belgisch Staatsblad gepubliceerd en de NHRPH hoopt dan ook dat er nog rekening gehouden zal worden met zijn eis.

Maatregel 140 inzake de promotie van het imago van België in het buitenland:

De NHRPH zou graag meer inzet willen zien op vlak van conferenties die direct gelinkt zijn aan handicap – bv. UNCRPD COSP.

C. Wat betreft de tegenvallers:

Maatregelen 1 en 2 die zich focussen op noodplannen en crisiscommunicatie:

Ondanks dat de COVID-gezondheidscrisis en de overstromingen 2021 hebben aangetoond dat België slecht voorbereid was/is op crisissituaties, is de aanpak van de noodplannen geen prioriteit geweest tijdens deze legislatuur. Momenteel is er enkel BE-Alert, waarop mensen kunnen intekenen om in geval van nood informatie te krijgen (via sms, gesproken telefoonbericht of e-mail) van de (lokale) overheid over wat er is gebeurd en wat je zelf kan doen om je in veiligheid te brengen.

Actieve plannen om bijvoorbeeld geregistreerde personen met een handicap in veiligheid te brengen bestaan nog steeds niet.

Zelfs na meermaals aandringen om betrokken te worden bij de hervormingen, is de NHRPH nooit geraadpleegd geweest.

Maatregel 4, 29, 32 en 33 inzake gebarentaal en easy-to-read versies van documenten:

Net zoals het KCE het belang van eenvoudige taal in de gezondheidszorg benadrukt heeft, is ook de beschikbaarheid van gebarentaal belangrijk.
Gezien het belang van informatieverstrekking en -verwerking in de gezondheidszorg in het algemeen en in het bijzonder voor personen met een handicap, betreurt de NHRPH dat deze vrij eenvoudige maatregel 4 niet verwezenlijkt is.

⇒ Ook zijn er nog altijd geen richtlijnen over gebruik van gebarentaal en vereenvoudigde taal voor de overheid in het algemeen, terwijl de overheid alle burgers aanbelangt en dus met alle burgers toegankelijk dient te communiceren.
Zoals gevraagd in advies 2022/29 is het nodig dat gebarentaal niet enkel bij persconferenties voorzien wordt, maar ook bij het contact van de overheid met een persoon die gebarentaal gebruikt. Voor die personen is dat immers vaak hun moedertaal.

⇒ Er moet dringend ingezet worden op het promoten van de opleiding van tolken gebarentaal. Een probleem om op de betrokken IMC aan te pakken?

Maatregel 5 en de aanpak van de problematiek van de vooraf bestaande toestand:

De NHRPH vernam eind 2023 dat het aanslepende dossier niet vorderde omdat er onzekerheid was over de kwestie of sommige IT-gerechtigden niet slechter af zouden zijn in de ziekteverzekering gezien de lage cumuldrempel. Het probleem zou zich vooral stellen voor ‘onregelmatige’ werkers, waardoor de uitkering van het RIZIV ongeveer gelijk zou lopen met een IVT.

DG HAN heeft begin 2024 bevestigd dat op grond van art. 9ter, §5 KB IVT/IT men niet slechter af kan zijn. Er is ook een eerste ontmoeting met het RIZIV geweest.

⇒ Het is jammer dat de zaak zo laat in de legislatuur in gang geschoten is. De NHRPH hoopt dat de uitwerking van een oplossing geen halt toegeroepen zal worden met het einde van de legislatuur.

Maatregel 12: ziektepensioen ambtenaren

Het ziektepensioen voor ambtenaren wordt gemoderniseerd richting een ‘inactiviteitsuitkering’. Het ziektepensioen kampte met de ‘prijs van tegenslag’: een verminderd inkomen, verlies van IT door terugval op vervangingsinkomsten, verlies van verhoogde tegemoetkoming in medische kosten en verlies van afgeleide rechten.

⇒ De hervorming is bezig, maar de NHRPH heeft tot op de dag van vandaag (15/04/24) moeten vaststellen dat de prijs van de tegenslag niet zal verdwijnen bij de modernere inactiviteitsuitkering.

Maatregel 28 en 30: alomvattend plan voor de modernisering van de publieke dienstverlening + handicap inclusie

De NHRPH vindt het jammer dat er geen alomvattend plan is gekomen en dat er geen exhaustief overzicht beschikbaar is van de genomen initiatieven door de verschillende administraties.

De NHRPH stelt vast dat het inzamelen van informatie van de verschillende administraties en het opvolgen van het vorderingsproces van de maatregelen van het Federaal Actieplan Handicap soms moeizaam verloopt.

⇒ Gezien het de bedoeling is om het Federaal Actieplan wettelijk te bestendigen, hoopt de NHRPH dat er ingezet zal worden op het tot stand brengen van een bepaalde rapporteringsprocedure met aanduiding van focal points, deadlines voor rapportering en een hub waar minstens de betrokkenen en belanghebbenden kunnen volgen hoever de maatregelen staan en bij wie meer info kan ingewonnen worden.

Maatregel 91 inzake de toegankelijkheid van draagbare betaalterminals met enkel een touchpad:

Touchpads zijn niet toegankelijk voor blinde en zwaar slechtziende personen. Jammer dat dit dossier geen prioriteit geweest is van de bevoegde ministers en dat de voorziene studie nog altijd niet uitgevoerd is.

D. Inzake de nog geplande maatregelen:

De NHRPH stelt dat er voor 37 maatregelen een formeel advies van de NHRPH is opgesteld of in de loop van 2024 zal worden aangevraagd. Op 15 april heeft de NHRPH nog 6 verzoeken om advies ontvangen. De NHRPH wijst erop dat de regering over minder dan 1 maand overgaat tot lopende zaken en dat wijzigingen in de regelgeving met een financiële impact niet meer zullen worden toegestaan. De NHRPH herhaalt dan ook dat het nodig is om vanaf het begin van de discussie betrokken te worden. Een adviesaanvraag pro forma heeft immers niet veel nut.

Maatregel 3 inzake de problemen van bevoegdheidsverdeling in gezondheidszorg (nomenclatuur kine/logopedie die gelinkt is aan revalidatiecentra):

Het eindrapport spreekt van een oplossing die gevonden is inzake de toegang tot logopedie voor personen met een IQ lager dan 86. Dit is maar gedeeltelijk zo, want de IQ-ondergrens is slechts één kant van de medaille. Zoals het nieuwsbericht van Minister Vandenbroucke het zelf stelt: “Wanneer het IQ van een kind zo laag is, wordt verwacht dat het terecht kan in een CAR of in het buitengewoon onderwijs.” Aldus staat er bijna letterlijk dat deze kinderen vaak naar buitengewoon onderwijs gaan. Daardoor zijn ze o.g.v. art. 36, §3, °1 nog altijd uitgesloten van terugbetaling, want deze uitzondering is voorlopig niet aangepakt geweest.

Zie voor meer info advies 2023/21.

⇒ De NHRPH eist dat de studie die het KCE dient op te stellen zich aldus op het grotere geheel focust en niet louter op de IQ-ondergrens. Alle relevante omstandigheden dienen in acht te worden genomen: buitengewoon onderwijs, revalidatiecentra, beschikbare plaatsen daarin en wachtlijsten, geografische spreiding, afwezigheid de facto van logopedisten, vrije keuze van een zorgverstrekker, aanpassingsmogelijkheden van kinderen, overlap van de IQ-ondergrens en de uitsluiting van terugbetaling bij het gaan naar buitengewoon onderwijs,…

Maatregel 15 en 18: hervorming wet op de tegemoetkomingen van 1987:

De NHRPH is verheugd te zien dat er een rapport over samenlevingsvormen in de loop van 2024 verwacht wordt en dat er tegen eind 2024 scenario’s voor hervorming voorbereid worden. Tot nu toe is de NHRPH nog niet betrokken geweest bij deze werkzaamheden en vraagt daarom met nadruk om zo snel mogelijk betrokken te worden.

⇒ Input van de NHRPH kan reeds in de brainstormfase nuttig zijn. Vroege betrokkenheid is de beste garantie op constructieve feedback, dit in tegenstelling tot de situatie waarbij een maatregel reeds voorligt voor akkoord.

E. Ter afsluiting enkele aandachtspunten voor de toekomst:

⇒ Het nut van het Federaal Actieplan Handicap: Handistreaming kan niet gewoon in een wet voorzien worden. Deze vereist immers proactieve analyse, ontwerp, implementatie, opvolging en evaluatie van maatregelen. Zonder een plan en zonder monitoring kan er geen sprake zijn van volwaardige handistreaming.

⇒ Inhoud van het Federaal Actieplan Handicap:
Het huidige plan bevatte 30 maatregelen gericht op het wijzigen van regelgeving. Dit is erg weinig in vergelijking tot het bestaande geheel van regelgeving. In het licht van het UNCRPD en zeker in het licht van het (nog vrij nieuwe) art. 22ter GW is het aan de wetgever om de bestaande wetgeving te toetsen aan de principes van inclusie, redelijke aanpassing en autonomie en waar nodig veranderingen aan te brengen. Het is belangrijk dat personen met een handicap effectief ‘voelen’ hoe de maatschappij evolueert richting meer inclusie en dit onder andere door de grotere invoering van inclusieve regelgeving.

Voor de volgende actieplan zou de NHRPH graag van in het begin betrokken worden bij de opstelling ervan.

De keuzes voor bepaalde maatregelen zouden best gemotiveerd worden (beleidsmatig, wetenschappelijk); zo bouw je niet alleen begrip en steun op bij de personen met een handicap, de actoren op het terrein, maar ook bij de andere bevoegde instanties. Dit vergroot de slaagkansen van die maatregelen.

Ook zouden reeds bij de selectie van de maatregelen ervaringsdeskundigen en experten betrokken kunnen worden, een debat georganiseerd worden, om in te zien welke maatregelen echt relevant zijn, niet alleen nu voor acute problemen, maar ook op lange termijn voor de toekomst en dus welke maatregelen de legislatuurtermijn zullen overstijgen.

⇒ Bereidheid tot handistreaming van de beleidscellen:
De beleidscellen moeten bereid zijn om de handicapdimensie te integreren in hun dagelijkse werking. Binnen elk Beleidscel moet er zo een focal point voor handicap aangeduid worden; dit moet voldoende kennis hebben van inclusie en de draagwijdte van de rechten van personen met een handicap. Het focal point moet niet enkel intern contact onderhouden en de verschillende maatregelen evalueren op de noodzaak van advies van de NHRPH, maar ook extern in contact staan met de andere focal points, de NHRPH, Unia, …

⇒ Erkenning van de rol van de NHRPH:
De rol van de NHRPH wordt meer en meer erkend. Helaas is de raadpleging van de NHRPH nog lang niet structureel te noemen, maar eerder sporadisch en willekeurig. Daarnaast wordt er nog te vaak enkel een beroep gedaan op de NHRPH in de laatste fase van de totstandkoming van de maatregelen.

Het is ook verrassend dat voor een groot aantal maatregelen binnen het Federaal Actieplan Handicap een beroep werd gedaan op ‘maatschappelijke organisaties’ en niet op de NHRPH. In de toekomst zou de NHRPH altijd op zijn minst moeten worden geraadpleegd. De NHRPH beschikt misschien niet over een ‘speciale’ expertise op alle gebieden, maar kan waar nodig altijd doorverwijzen naar contacten die de expertise wel bezitten.

⇒ Het secretariaat van de NHRPH:
Het secretariaat van de NHRPH moet de nodige middelen krijgen om efficiënt te functioneren. De huidige bezetting volstaat niet om adviezen voor te bereiden, vergaderingen op te volgen en de NHRPH waar vereist te vertegenwoordigen. Er is meer personeel nodig. Zeker als de handistreaming verder uitgerold wordt en er meer adviezen gevraagd zullen worden.

⇒ Behoefte aan data en statistieken:
De noodzaak aan data en statistieken voor onderbouwde beleidsvorming begint steeds meer erkend te worden en men is de afgelopen jaren goed gestart met het verzamelen en analyseren van gegevens. Het bijhouden van data moet structureel gebeuren voor belangrijke maatregelen (zoals stemrecht van personen met een handicap, personen die in instellingen verblijven, tewerkstellingsmaatregelen, statistieken op gebied van vrijetijdsbesteding die momenteel amper bestaande zijn, maar onder invloed van EDC wel relevant kunnen zijn, …). Dit vereist een gecoördineerde aanpak met de deelstaten.

De reeds beschikbare gegevens moeten worden verfijnd en effectief worden gebruikt voor beleidsontwikkeling.

⇒ Behoefte aan aangepaste communicatie voor en naar personen met een handicap
De COVID-crisis en de overstromingen van 2021 hebben duidelijk gemaakt dat de communicatie in alle overheidsdiensten moet worden aangepast. Dit is een belangrijk aandachtspunt waarmee rekening moet worden gehouden bij de ontwikkeling van alle maatregelen en acties van de volgende regering. De NHRPH wil daar van bij het begin bij worden betrokken.

⇒ Het belang van opvolging en evaluatie van acties en beleid
Ontwikkeling impliceert voor de NHRPH ook opvolgingsindicatoren en tussentijdse evaluatiemomenten.
Dit is essentieel om de implementatie van het UNCRPD in België te waarborgen over de legislaturen en domeinen heen.