Ga naar de inhoud
 
 
 

Advies 2021/37

Advies nr. 2021/37 van de Nationale Hoge Raad voor Personen met een Handicap (NHRPH) over het belang van handicap in de Interministeriële Conferenties, meer bepaald in de Interministeriële Conferentie Welzijn, sport en familie, deel Personen met een handicap, uitgebracht tijdens de plenaire vergadering van 18 oktober 2021.

Advies op initiatief van de NHRPH.

1. ONDERWERP

De NHRPH vraagt dat de Interministeriële Conferentie Welzijn, sport en familie, deel Personen met een handicap, zo snel mogelijk weer bijeenkomt. De NHRPH vraagt ook dat de handicapdimensie in de andere IMC's wordt opgenomen.

2. ANALYSE

In het verslag dat de basis vormt voor de vorming van de nieuwe federale regering (regeerakkoord) staat dat de regering het overleg en de samenwerking met de deelstaten (onder andere IMC) zal versterken (…). Voorts wordt vermeld dat de regering zal garanderen dat de essentiële interministeriële conferenties regelmatig samenkomen en dat zij zich engageert voor een betere werking van de IMC’s, met inbegrip van de aanduiding van de voorzitterschappen.

Er staat veel op het spel en de recente gebeurtenissen (gezondheidscrisis, overstromingen, …) hebben duidelijk gemaakt dat het overleg tussen de federale Staat en de deelgebieden moet worden versterkt.

Achtergrond

Overeenkomstig artikel 31bis van de gewone wet van 9 augustus 1980 tot hervorming der instellingen heeft het overlegcomité van 15 september 2004 beslist Interministeriële Conferenties op te richten voor volgende aangelegenheden:

  1. institutionele hervormingen,
  2. economie en energie,
  3. mobiliteit, infrastructuur en telecommunicatie,
  4. wetenschapsbeleid en cultuur,
  5. buitenlands beleid,
  6. buitenlandse handel,
  7. financiën en begroting,
  8. binnenlandse zaken,
  9. tewerkstelling, vorming en sociale economie,
  10. ambtenarenzaken en modernisering van de overheidsdiensten,
  11. landbouwbeleid,
  12. volksgezondheid,
  13. leefmilieu,
  14. integratie in de maatschappij,
  15. stedelijk beleid en huisvesting,
  16. welzijn, sport en familie.

Een onderdeel van de IMC Welzijn, sport en familie behandelt het beleid voor personen met een handicap.

Sindsdien werd de lijst van de IMC's uitgebreid. Zes nieuwe IMC’s werden toegevoegd als gevolg van de nieuwe maatschappelijke uitdagingen. Op dit moment bestaan 22 Interministeriële Conferenties, die tijdens het overlegcomité van 18 december 2020 werden goedgekeurd (bron : 2050.pdf (parlement-wallon.be):

  1. Institutionele hervormingen,
  2. Economie, kmo’s, zelfstandigen en energie,
  3. Mobiliteit, infrastructuur en telecommunicatie,
  4. Wetenschapsbeleid en cultuur,
  5. Buitenlands beleid,
  6. Buitenlandse handel,
  7. Financiën en begroting,
  8. Binnenlandse zaken,
  9. Veiligheids- en handhavingsbeleid,
  10. Arbeidsmarktbeleid, socioprofessionele en sociale inschakeling,
  11. Ambtenarenzaken en modernisering van de overheidsdiensten,
  12. Landbouwbeleid,
  13. Volksgezondheid,
  14. Leefmilieu,
  15. Duurzame ontwikkeling,
  16. Grootstedenbeleid, integratie en huisvesting,
  17. Welzijn, sport en familie,
  18. Justitiehuizen,
  19. Statistiek,
  20. Strategische investeringen,
  21. Vrouwenrechten,
  22. Racismebestrijding.

Het beleid voor personen met een handicap wordt nog steeds behandeld door een onderdeel van de IMC Welzijn, sport en familie.

3. ADVIES

De NHRPH stelt vast dat handicap een onderdeel is gebleven van de IMC Welzijn, sport en familie, ook nog na de recente hervorming van de IMC’s. Voor vrouwenrechten en racismebestrijding daarentegen werd een afzonderlijke IMC opgericht. De NHRPH wenst zich niet uit te spreken over de noodzaak van een afzonderlijke IMC Handicap. Gelet op de noodzaak van inclusie van personen met een handicap in alle levensdomeinen vraagt de NHRPH wel dat de federale ministers en de ministers van de deelgebieden die bevoegd zijn voor handicap, over een overlegforum kunnen beschikken om een aantal problemen in het dagelijkse leven van personen met een handicap concreet op te lossen.

Heel wat – soms zeer recente – tekortkomingen tonen de prangende noodzaak van een dergelijk overlegforum aan:

  • Naar aanleiding van de inwerkingtreding van het koninklijk besluit van 1 februari 2021 tot wijziging van het koninklijk besluit van 22 mei 2003 betreffende de procedure voor de behandeling van de dossiers inzake tegemoetkomingen aan personen met een handicap, houdende de aanpassing van het leeftijdscriterium van 21 naar 18 jaar, zaten jongeren met een handicap en hun gezinnen met heel wat vragen, want er was geen of weinig overleg tussen het federale niveau en de deelgebieden (advies 2020-27):
    • Bestaat er een systeem van verworven rechten op het niveau van de deelgebieden? Is een anticumulatieregel mogelijk?
    • Zal worden onderzocht wat de gunstigste situatie is voor jongeren met een handicap en hun gezin om te weten, nl. of ze beter hun bijkomende kinderbijslag behouden of dat ze net beter tegemoetkomingen voor personen met een handicap aanvragen?
    • Hoe zit het met de afgeleide rechten die gelinkt zijn aan het studentenstatuut (studiebeurs, fiscaal statuut, …)? Kunnen deze in het gedrang komen indien de jongere een IVT/IT krijgt? Telt de IVT/IT van de jongere mee in de berekening van het gezinsinkomen bij de toekenning van studiebeurzen?
    • In Vlaanderen en Brussel moeten personen met een handicap en hun gezin een stelsel kiezen zonder zicht te hebben op hoe het juridisch zit met hun rechten. De NHRPH vindt dit ongehoord voor een hervorming die al meer dan zes maanden geleden in werking is getreden!
  • Bij koninklijk besluit van 15 oktober 2017 is de onderwerping van overeenkomsten voor beroepsomscholing en overeenkomsten voor beroepsopleiding aan de sociale zekerheid afgeschaft. De inwerkingtreding van dit besluit heeft tot grote problemen geleid voor een aantal personen met een handicap. Voor zover de NHRPH weet, is dit probleem nog steeds niet opgelost (advies 2021/20).
  • De invoering van lage-emissiezones en het gebruik van scan cars in de Gewesten heeft tot soms kafkaiaanse toestanden geleid voor houders van een parkeerkaart voor personen met een handicap (verplichting om het kenteken van een of twee voertuigen te registreren, terwijl de kaart gekoppeld is aan de persoon en niet aan een voertuig - zie advies 2020-04 en advies 2020-32). Dit probleem moet beslist zo snel mogelijk worden opgelost.
  • De NHRPH stelt ook vast dat er nog steeds geen gevolg is gegeven aan het protocolakkoord van 19 december 2017 tussen de federale overheid en de overheden bedoeld in artikel 128, 130, 135 en 138 van de Grondwet inzake de samenwerking tussen personen uit de omgeving van de patiënt/cliënt en gezondheidszorgbeoefenaars buiten een zorgvoorziening (BS van 12 februari 2018 - protocol ‘verpleegkundige handelingen’).
  • De overheveling van de bevoegdheden inzake de tegemoetkoming voor hulp aan bejaarden (THAB) is zeer moeizaam verlopen. Zo heeft de NHRPH vernomen dat inwoners van Wallonië die na hun 65e een inkomensvervangende tegemoetkoming en/of integratietegemoetkoming ontvingen, een tijdlang een THAB bij het AViQ konden aanvragen. Er bestaan nog andere procedureproblemen, hoewel de bevoegdheden al meer dan drie jaar geleden werden overgedragen.

Gezien de transversale dimensie van handicap hoeven bovenstaande punten niet noodzakelijk door een aparte IMC Handicap te worden behandeld, maar ze moeten dan wel beslist worden geagendeerd in andere IMC’s (bijv. IMC Tewerkstelling, IMC Gezondheid).

Voor zover de NHRPH weet, werden bij de IMC Welzijn, sport en familie – deel Personen met een handicap, verschillende werkgroepen opgericht en hebben de daar behandelde dossiers nooit tot een eindresultaat geleid. Het betreft onder meer:

  • het oprichten van een ‘uniek loket’ voor personen met een handicap;
  • het opstellen van relevante statistieken over personen met een handicap;
  • het invoeren van een verplichting om personen met een handicap in dienst te nemen in de privésector;
  • het bestrijden van de werkloosheidsvallen;
  • …

De NHRPH vestigt ook de aandacht op andere dossiers waar overleg volledig gerechtvaardigd zou zijn omdat de bevoegdheden versnipperd zijn over de federale Staat en de deelgebieden. Zonder afgestemd overleg worden personen met een handicap en hun gezinnen geconfronteerd met onbegrijpelijke inlichtingen, ongewenste gevolgen, situaties waarin zij hun rechten verliezen en zelfs terugbetalingen van ten onrechte ontvangen bedragen. Geen enkel bevoegdheidsgebied ontsnapt aan deze tekortkomingen inzake handicap! Enkele voorbeelden:

  • (on)toegankelijkheid van het openbaar vervoer (zoals intermodaliteit tussen de verschillende vervoerswijzen) en van de infrastructuur;
  • integratie en re-integratie van personen met een handicap op de werkplek;
  • De European Disability Card (EDC) bestaat ondertussen al een paar jaar en is een groot succes bij de gebruikers. Toch is er nu overleg nodig om het aantal partners in de sport-, vrijetijds- en cultuursector te verhogen en hen aan te moedigen om hun dienstenaanbod af te stemmen op de behoeften van personen met een handicap en hun gezin.

De NHRPH vraagt om op de hoogte te worden gehouden van de verschillende dossiers die in de IMC’s of andere overlegorganen worden behandeld, op de gepaste tijdstippen te worden geraadpleegd, en zeker bij het analyseren van de problemen waarmee personen met een handicap en hun gezinnen worden geconfronteerd.

Meer nog dan de vorm die het overlegforum zal aannemen (IMC, werkgroepen, …) vindt de NHRPH het belangrijk dat het overlegplatform tussen de federale Staat en de deelgebieden er daadwerkelijk komt en dat het ook efficiënt werkt.

4. ADVIES BEZORGD

  • Voor opvolging aan de heer Alexander De Croo, Eerste Minister
  • Voor opvolging aan de heer Pierre-Yves Dermagne, Vice-eersteminister en Minister van Economie en Werk
  • Voor opvolging aan de heer Georges Gilkinet, Vice-eersteminister en Minister van Mobiliteit
  • Voor opvolging aan de heer Frank Vandenbroucke, Vice-eersteminister en Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid
  • Voor opvolging aan mevrouw Karine Lalieux, Minister van Pensioenen en Maatschappelijke Integratie, belast met Personen met een handicap, Armoedebestrijding en Beliris
  • Ter informatie aan Unia
  • Ter informatie aan het UNCRPD-coördinatiemechanisme
  • Ter informatie aan de federale ombudsman