Ga naar de inhoud
 
 
 

Advies 2021/29


Advies nr. 2021/29 van de Nationale Hoge Raad voor Personen met een Handicap (NHRPH) over het 7e beheerscontract van bpost, met spoed uitgebracht op 23/08/2021 na raadpleging van de leden van de NHRPH via e-mail van 10/08/2021.

Advies op initiatief van de NHRPH. 

1. ONDERWERP

Het zesde beheerscontract van de bpost liep tot in 2020. De federale regering heeft op vrijdag 23 juli het zevende beheerscontract met bpost goedgekeurd, waarna het moet worden goedgekeurd door de Europese Commissie.

2. ANALYSE

De NHRPH heeft in 2016 een advies (2016-11) uitgebracht over het 6e beheerscontract dat toen in onderhandeling was. In 2018 volgde een advies (2018-03) over de postkantoren die onvoldoende toegankelijk waren voor personen met een handicap.

Voor personen met een handicap waren in het 6e bpost-beheerscontract vooral artikel 12 (Toegankelijkheid en continuïteit) en artikel 13 (Toegankelijkheid voor mindervaliden) van belang. Overigens vraagt de NHRPH om voortaan de uitdrukking “personen met een handicap” (Frans: “personnes en situation de handicap”) te gebruiken.

In het 6e beheerscontract, artikel 13, wordt ook de NHRPH vermeld:

Met betrekking tot postkantoren, (…) zal bpost tegelijkertijd een nieuwe benadering uitwerken voor toegankelijkheid van de postkantoren waarin belangrijke werken worden uitgevoerd. In dat kader zal bpost ernaar streven om ze volledig toegankelijk te maken voor personen met verschillende types van handicaps, rekening houdend met de stedenbouwkundige reglementering en op basis van normen die worden bepaald na overleg met de Nationale Hoge Raad voor Personen met een handicap (hierna: “Hoge Raad”). bpost zal een contactpersoon aanduiden die zal instaan voor het contact met de Hoge Raad.

Let op de subtiele nuance in artikel 13: er staat niet dat de normen voor toegankelijkheid worden bepaald IN overleg met de NHRPH, maar NA overleg met de NHRPH. De NHRPH betreurt deze nuance.

Ook moest de NHRPH jammer genoeg vaststellen dat de contacten met bpost sinds de bezoeken aan de postkantoren in 2018 zeer sporadisch en niet systematisch waren. Daarna vielen de contacten zelfs volledig stil.

In artikel 13.2 (b) lezen we over de postwinkels of postpunten (uitgebaat door een derde, dus niet bpost zelf, bijv. kiosken, krantenwinkels, warenhuizen, …) het volgende:

Teneinde de toegankelijkheid van postwinkels voor mindervaliden te verbeteren, zal bpost de kosten cofinancieren die de postwinkels moeten maken om hun toegankelijkheid te verbeteren.

De NHRPH vernam dat de uitbaters van de postwinkels bijna geen gebruik maken van deze mogelijkheid tot cofinanciering, m.a.w.: de uitbaters ondernemen geen stappen om hun postwinkels toegankelijk(er) te maken.

De NHRPH heeft in het kader van het vorige - overigens weinig ambitieuze - beheerscontract enkele vragen voor de bevoegde Minister en bpost. Werden de toegankelijkheidsdoelstellingen van het 6e bpost-beheerscontract gehaald? Was tegen 2017 het aandeel van de postkantoren dat moeilijk toegankelijk is tot 10% teruggebracht? Volgens welke criteria? En hoe zit het met de postwinkels? Deze laatste vraag is essentieel aangezien heel wat postkantoren in voorbije jaren zijn gesloten en vervangen door postwinkels.

Op 18 mei 2021 heeft het kabinet van Minister Petra De Sutter, voogdijminister van bpost, vergaderd met een delegatie van de NHRPH. Bij die gelegenheid heeft de NHRPH zijn visie gegeven op de werking van bpost, met de focus op een betere toegankelijkheid voor personen met een handicap. De belangrijkste punten waren:

  • De toegankelijkheid van 90% (cijfer van bpost!): volgens welke criteria? De criteria dienen te worden bepaald in samenwerking met de NHRPH en de technische bureaus (CAWaB-Inter)
  • Redelijke aanpassingen
  • Het opstellen van een technisch handboek voor toegankelijke postkantoren en -diensten, naar het voorbeeld van Revalor (NMBS)
  • Toegankelijke postwinkels, bij voorkeur volgens dezelfde normen als de postkantoren
  • Toegankelijkheid voor ALLE personen met een handicap > rekening houden met de verschillende handicaps: fysiek, sensorieel, verstandelijk, …
  • Noodzaak van menselijke assistentie
  • Rekening houden met de beperkingen van de digitalisering (digitale kloof): digitale toepassingen moeten voor iedereen toegankelijk zijn, zonder meerkost voor de klant

3. ADVIES

  • De NHRPH wenst een ambitieus 7e bpost-beheerscontract en vraagt de federale regering om erop toe te zien dat het ook ambitieus wordt uitgevoerd. De NHRPH herinnert hierbij aan artikel 22ter van de Belgische Grondwet: Art. 22ter: Iedere persoon met een handicap heeft recht op volledige inclusie in de samenleving, met begrip van het recht op redelijke aanpassingen.
  • De NHRPH betreurt het dat hij het volledige ontwerp van het beheerscontract niet vooraf kon bestuderen bij het opstellen van dit advies.
  • Het management van bpost moet doordrongen zijn van de noodzaak van een toegankelijke dienstverlening voor iedereen. bpost is er niet enkel – en zelfs niet in de eerste plaats! - voor de aandeelhouders; bpost heeft een maatschappelijke taak en levert een dienst van openbaar nut.
  • De NHRPH vraagt om rekening te houden met de opmerkingen van de adviezen 2016-11 en 2018-03.
  • De toegankelijkheid van gebouwen en diensten vereist verschillende voorwaarden die allemaal vervuld moeten zijn:
    • Bereikbaarheid
    • Betreedbaarheid
    • Bruikbaarheid
    • Begrijpbaarheid
    • Betaalbaarheid
  • Personen met een handicap moeten toegang hebben tot alle informatie, en dat via voor hen toegankelijke kanalen. Zie ook de positienota over toegankelijkheid van de NHRPH.
  • De mogelijkheden van digitalisering zijn niet onbeperkt. Daarom moeten ook traditionele kanalen (telefoon, brief, loket, ...) behouden blijven, en dit zonder meerkost voor de klant.
  • Voor veel kwetsbare personen zoals ouderen en personen met een handicap, zeker die voor wie isolement dreigt, is het contact met de postbode belangrijk, soms zelfs levensbelangrijk. Het is wenselijk dat de postbode bij hulpbehoevende mensen wat extra taken kan vervullen, bijv. als contactpersoon, op het vlak van administratie enz. Op dat vlak is ook menselijke assistentie in een nabijgelegen, toegankelijk (!) postkantoor belangrijk. Deze opties mogen niet worden afgebouwd. Andere kanalen, zoals digitale toepassingen, hebben hun nut als ze voldoende toegankelijk zijn, maar zelfs dan kunnen ze nooit het menselijk aspect (de postbode aan huis of de loketbediende) vervangen. Voor sommige mensen blijft menselijke assistentie altijd nodig. De NHRPH raadt bpost dan ook aan om het personeel dat in contact komt met klanten een opleiding te laten volgen over de omgang met de verschillende handicaps.
  • De NHRPH vraagt bpost om het toegankelijk maken van postwinkels niet te laten afhangen van de goede wil van de uitbaters van de postwinkels. Toegankelijkheid moet een noodzakelijke vereiste zijn voor postwinkels en een noodzakelijk criterium zijn bij de selectie van partners voor de uitbating van postpunten.
  • De NHRPH vraagt om een concreet en ambitieus stappenplan op te stellen voor een dienstverlening die klantvriendelijk is, op maat van de individuele klant en toegankelijk is voor iedereen.
  • De NHRPH dringt erop aan dat er snel werkt wordt gemaakt van het minimale tewerkstellingspercentage van 3% voor personen met een handicap over het totale personeelsbestand. Het is ook essentieel dat dit percentage wordt behaald voor het totaal van de personeelsleden van de postkantoren.
  • De NHRPH vraagt bpost om een "Disability Coordinator" aan te stellen om de verbetering van de toegankelijkheid van de verschillende diensten van bpost voor personen met een handicap te coördineren. Opgelet, dit is een fulltimebaan, niet iets dat een werknemer er zomaar tussendoor kan bijnemen.
  • De NHRPH vraagt bpost om een systematisch contact met de NHRPH te onderhouden, minstens tweemaal per jaar. Daarbij is het belangrijk om tijdig contact op te nemen bij nieuwe plannen, namelijk vanaf het uitwerken van die plannen. Zo kunnen de juiste indicatoren, aandachtspunten en prioriteiten worden vastgelegd. Immers, na de uitvoering – en een eventueel negatief advies – nog gebreken proberen wegwerken is moeilijker, minder efficiënt en meestal duurder dan de toegankelijkheid en het overleg van in het begin inplannen.
  • De NHRPH vraagt een tweejaarlijkse openbare rapportering van de vooruitgang op het vlak van toegankelijkheid van bpost. Zo’n rapportering verhoogt de betrokkenheid van de politiek, het middenveld en het publiek in het algemeen.
  • Voor het uitwerken van technische oplossingen vraagt de NHRPH bpost om de technische structuren inzake toegankelijkheid te raadplegen, nl. CAWaB en Inter.

4. ADVIES BEZORGD

  • Voor opvolging aan mevrouw Petra De Sutter, Minister van Ambtenarenzaken, Overheidsbedrijven, Telecommunicatie en Post
  • Voor opvolging aan de heer Dirk Tirez, CEO bpost
  • Voor opvolging aan mevrouw Karine Lalieux, Minister van Pensioenen en Maatschappelijke Integratie, belast met Personen met een handicap, Armoedebestrijding en Beliris
  • Ter informatie aan de heer Alexander De Croo, Eerste Minister
  • Ter informatie aan Unia
  • Ter informatie aan het UNCRPD-coördinatiemechanisme
  • Ter informatie aan de Federale Ombudsman