Advies 2022/27

Advies nr. 2022/27 van de Nationale Hoge Raad voor Personen met een Handicap (NHRPH) inzake het voorontwerp van wet tot wijziging van de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie, met het oog op de gedeeltelijke omzetting van richtlijn (EU) 2019/882 van het Europees Parlement en de Raad van 17 april 2019 betreffende de toegankelijkheidsvoorschriften voor producten en diensten en het ontwerp van koninklijk besluit tot wijziging van het koninklijk besluit van 25 maart 2016 betreffende het op de markt aanbieden van radioapparatuur, uitgebracht tijdens de plenaire vergadering van 17/10/2022.

Advies uitgebracht op initiatief van de NHRPH.

1. ADVIES BESTEMD

• Voor opvolging aan mevrouw Petra De Sutter, Vice-eersteminister en Minister van Ambtenarenzaken en Overheidsbedrijven, Telecommunicatie en Post
• Voor opvolging aan mevrouw Karine Lalieux, Minister van Pensioenen en Maatschappelijke Integratie, belast met Personen met een handicap, Armoedebestrijding en Beliris
• Voor opvolging aan de heer Pierre-Yves Dermagne, Vice-eersteminister en Minister van Economie en Werk
• Voor opvolging aan mevrouw Eva De Bleeker, Staatssecretaris voor Begroting en Consumentenbescherming
• Ter informatie aan de heer Alexander De Croo, Eerste Minister
• Ter informatie aan Unia
• Ter informatie aan het UNCRPD-coördinatiemechanisme
• Ter informatie aan de federale ombudsman

2. ONDERWERP

Het voorontwerp van wet waarborgt de omzetting van Richtlijn 2019/882 betreffende de toegankelijkheidsvoorschriften voor producten en diensten.

3. ANALYSE

Op 16 mei laatstleden heeft de NHRPH een volledig negatief advies 2022-20 uitgebracht over het voorontwerp van wet houdende wijziging van de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie, ter gedeeltelijke omzetting van Richtlijn (EU) 2019/882 van het Europees Parlement en de Europese Raad van 17 april 2019 betreffende de toegankelijkheidsvoorschriften voor producten en diensten, en het ontwerp van koninklijk besluit houdende wijziging van het koninklijk besluit van 25 maart 2016 betreffende het op de markt aanbieden van radioapparatuur.

Het kabinet van de Minister belast met Telecommunicatie heeft het initiatief genomen voor een ontmoeting met zowel het BIPT en de FOD Economie om mogelijke verbeteringen die in de tekst kunnen worden aangebracht te bespreken. Deze ontmoeting heeft op 5 oktober 2022 plaatsgehad. Naar aanleiding van deze ontmoeting heeft de NHRPH de volgende informatie ontvangen:

• De opdrachten van het BIPT zijn onder andere de volgende:
  
  1. een gezonde concurrentie bevorderen en de toegang tot de markt vrijwaren;
  2. bijdragen tot de ontwikkeling van een interne markt van efficiënte netwerken en sterk presterende diensten;
  3. waken over de belangen van de gebruikers, rekening houdende met sociale inclusie, met een hoog niveau van bescherming, met duidelijke informatie en met transparantie.
     
     
• Het toepassingsgebied van de richtlijn is zeer duidelijk en niet-bespreekbaar: toegankelijk maken van alle diensten en apparaten die golven uitzenden. Het gaat meer bepaald om radioapparatuur en telecomdiensten in heel België en mediadiensten in Brussel.

• Het BIPT streeft naar een zo ruim mogelijke toegankelijkheid om in het kader van het EAA te ontwikkelen. Duidelijke en concrete toegankelijkheidscriteria ontbreken momenteel en er wordt nog gewacht op aanbevelingen voor standaardisering van de Europese Commissie, die samenwerkt met het CEN (dat zelf bestaat uit nationale bureaus voor normalisatie: het NBN voor België).

• Het BIPT wacht op deze volgende stap, maar verzoekt nu ook om expertise inzake toegankelijkheid; deze richtlijn opent een actieterrein dat het zo goed en zo snel mogelijk wil benutten. De tekst is vatbaar voor interpretatie en vereist concrete verduidelijkingen, ook wat betreft de verwachtingen van de gebruikers met een zintuiglijke, lichamelijke of verstandelijke handicap. De Minister belast met Telecommunicatie staat volledig achter een samenwerkingskader en stelt de concrete vraag naar de vorm ervan: een wet, een samenwerkingsakkoord, …? Zij zal dit met het BIPT en met de Minister belast met Personen met een handicap onderzoeken.

• In zijn hoedanigheid van controleorgaan zal het BIPT uitzonderingen op het toegankelijk maken goedkeuren; vrijstellingen zullen nooit automatisch gebeuren. Het BIPT onderzoekt een situatie gewoonlijk op basis van een aantal eensluidende klachten. Dit is een procedure die enkele maanden of jaren kan duren. Tegelijkertijd staat het BIPT ook volledig open voor een vorm van constructieve samenwerking met de NHRPH of iedere structuur die bevoegd is om technische adviezen over de toegankelijkheid uit te brengen.

• Het BIPT is bereid de in het voorontwerp van wet gebruikte terminologie te herzien, mits die uiteraard overeenkomt met de draagwijdte van de richtlijn.

4. ADVIES

De NHRPH benadrukt de resoluut constructieve aanpak van de Minister van Telecommunicatie en van het BIPT. Uit de vergadering van 5 oktober is duidelijk gebleken dat het streven naar het waarborgen van de toegankelijkheid van goederen en diensten die onder de bevoegdheid van de Minister van Telecommunicatie en het BIPT vallen reëel is. De vergadering was toegespitst op de idee om voor de toekomst, uitgaande van de verwachtingen van de NHRPH, een concreet werkingsmodel “met en voor personen met een handicap” te bepalen. De NHRPH verwacht van alle kabinetten en administraties deze visie. De actielijnen inzake handicap in het kader van het Federaal Plan Handicap moeten hetzelfde participatieve model met de NHRPH volgen. Dit is overigens een win-winsituatie voor alle partijen.

De NHRPH zal niet beslissen over de juridische vorm die deze samenwerking moet aannemen: hij wenst dat deze duidelijk en permanent is, structureel maar ook eenvoudig en vlot om de uitwisseling van ideeën en de concretisering ervan mogelijk te maken. Dit overleg moet leiden tot precieze doelstellingen, duidelijke regels en concrete en uniforme praktijken tussen de operatoren. Een consument met een handicap die zich tot eender welke operator wendt, moet de diensten kunnen gebruiken zoals elke andere burger.

De NHRPH vraagt overigens dat de organen die binnen het BIPT belast zijn met het onderzoek naar de conformiteit van een goed of een dienst vanuit het oogpunt van toegankelijkheid worden samengesteld uit personen met een handicap via de instanties die hen vertegenwoordigen.

De NHRPH zal ook de teksten tot omzetting van de richtlijn in het kader van de bevoegdheid van het BIPT grondiger en binnen een redelijke termijn opnieuw onderzoeken.

In het verlengde van dit uitvoerig advies en meer in het algemeen richt de NHRPH zich opnieuw rechtstreeks tot de Minister van Economie, de staatssecretaris voor Consumentenbescherming en de FOD Economie, die de transcriptiewerkzaamheden coördineert. In een wereld die duurzamer en inclusiever wil zijn, moet toegankelijkheid voor iedereen (Universal Design) een reëel en belangrijk aandachtspunt zijn. Zo niet, dan blijft toegankelijkheid een slogan die diegenen die verandering beloofd was, verbittert.

De NHRPH heeft in 2021 en 2022 heel wat adviezen over het EAA uitgebracht, heeft ook zeer duidelijke verwachtingen en eisen geformuleerd met betrekking tot de toegankelijkheid en de toenemende digitalisering. De NHRPH herinnerde eraan dat de toegankelijkheid van goederen en diensten een even dringende prioriteit moet worden als de veiligheid. De NHRPH is van mening dat de aandacht voor de toegankelijkheid van goederen en diensten binnen het NBN aanzienlijk moet worden opgevoerd. De huidige samenstelling van de Raad van bestuur van het NBN en van de commissies voor normalisatie laat het niet toe dat toegankelijkheid als een belangrijk aandachtspunt wordt opgenomen. Nochtans herinnert het NBN zelf aan het belang van de duurzame ontwikkelingsdoelstellingen bij het op elkaar afstemmen van “duurzaam beleid en rendabele groei”.

Het is in deze context dat de NHRPH de Minister van Economie, de Staatssecretaris voor Consumentenbescherming, de FOD Economie en de Minister belast met Personen met een handicap, maar ook de Eerste Minister ondersteuning vraagt voor het volgende:

1. de deelname van de NHRPH aan de normalisatiewerkzaamheden bij de commissies voor normalisatie van het NBN zelf;
2. de oprichting van een volledig onafhankelijk controleorgaan voor de toepassing van het EAA, dat transversaal is voor alle toepassingsgebieden van het EAA en samengesteld is uit personen met een handicap via de officiële instanties die hen vertegenwoordigen.