Ga naar de inhoud
 
 
 

Advies 2022/24

Advies nr. 2022/24 van de Nationale Hoge Raad voor Personen met een Handicap (NHRPH) over het nieuwe openbaredienstcontract van de NMBS en het nieuwe performantiecontract van Infrabel, uitgebracht tijdens de plenaire zitting van 19/09/2022.

Advies op initiatief van de NHRPH.

1. ADVIES BESTEMD

  • Voor opvolging aan mevrouw Sophie Dutordoir, ceo van de NMBS
  • Voor opvolging aan de heer Benoît Gilson, bestuursvoorzitter van Infrabel
  • Voor opvolging aan de heer Georges Gilkinet, Minister van Mobiliteit
  • Voor opvolging aan mevrouw Karine Lalieux, Minister van Pensioenen en Maatschappelijke Integratie, belast met Personen met een handicap, Armoedebestrijding en Beliris
  • Voor opvolging aan de kamercommissie Mobiliteit
  • Ter informatie aan Unia
  • Ter informatie aan het UNCRPD-coördinatiemechanisme
  • Ter informatie aan de federale ombudsman

2. ONDERWERP

Momenteel wordt de laatste hand gelegd aan het openbaredienstcontract 2023-2032 van de NMBS en het performantiecontract 2023-2032 van Infrabel door de federale regering en de betrokken instanties. De NHRPH vraagt daarbij aandacht voor de toegankelijkheid van producten en diensten van NMBS en Infrabel.

3. ANALYSE

België telt 555 operationele stations en haltes. Die zijn niet allemaal toegankelijk voor personen met een handicap. Ook wordt er niet overal assistentie aangeboden, zelfs niet wanneer vooraf aangevraagd. Assistentie wordt momenteel aangeboden in een reeks stations (voorwaarden: zie website NMBS):

  • 115 stations met assistentie
  • 17 stations met taxidienst
  • 27 stations met beperkte assistentie (niet in rolstoel, of in staat om rolstoel te verlaten)

De NMBS beschouwt 88 van zijn stations als autonoom toegankelijk (cijfer van eind 2021). Jammer genoeg wordt niet in alle toegankelijke stations assistentie geboden.

In de presentatie staan heel wat goede dingen. De nieuwe contracten beloven o.a.:

  • Meer treinen, ook in het weekend
    • van 3800 naar minimum 4220 treinen / weekdag
    • van 2200 naar minimum 2740 treinen / dag in het weekend
  • een betere frequentie
    • 2 treinen / uur / richting op belangrijke assen
    • tot 4 treinen / uur / richting rond de grote steden
  • vroegere en latere treinen
    • +2uur amplitude van de dienstverlening op alle lijnen ten opzichte van het vorige contract
    • +3uur amplitude van de dienstverlening op de grote lijnen en rond de grote steden
    • Tot +5uur voor de S-treinen in Brussel

Al deze maatregelen verhogen de mobiliteit en de autonomie van elke treinreiziger, bijvoorbeeld de persoon die op zaterdagavond graag een concert meepikt in een andere stad of de persoon die soms heel vroeg of heel laat moet werken.

Ook wordt beloofd dat tegen 2032 181 stations en haltes volledig en autonoom toegankelijk zullen zijn. Overigens verkiest de NHRPH de term ‘integrale toegankelijkheid’, wat ook assistentie inhoudt wanneer de persoon niet autonoom de trein kan nemen.

De presentatie spreekt eveneens van een betere dienstverlening aan personen met een beperkte mobiliteit (PMR), maar gaat daar niet verder op in.

4. ADVIES

  • De NHRPH betreurt dat er geen spontane vraag om advies kwam vanwege het kabinet-Gilkinet.
  • Ook betreurt de NHRPH dat de opstellers van het advies geen toegang hadden tot de proefversies van de contracten. De NHRPH heeft zich gebaseerd op een presentatie aan de Kamer over het openbaredienstcontract 2023-2032 van de NMBS en het performantiecontract 2023-2032 van Infrabel.
  • De NHRPH vraagt de federale regering om de nodige middelen – financiële, maar ook personele middelen - ter beschikking te stellen voor het toegankelijker maken van het passagiersverkeer van de NMBS. Het spoorverkeer is belangrijk voor de bevolking, in het bijzonder voor personen met een handicap, ook in de toekomst.
  • De NHRPH vraagt de federale regering ook om grondig overleg te plegen met de Gemeenschappen en Gewesten. De toegankelijkheidsregels kunnen verschillen van Gewest tot gewest. Uniformiseringsafspraken zijn wenselijk voor maatschappijen die transregionaal werken.
    Uniformisering zal in bepaalde gevallen niet evident zijn. Zo moet de NMBS zich voor wat betreft de infrastructurele toegankelijkheid van zijn stationsgebouwen op Vlaams grondgebied houden aan de regels van de Vlaamse toegankelijkheidsverordening die van toepassing is op publiek toegankelijke gebouwen. Deze regels kunnen verschillen van deze die gelden in het Waals Gewest en in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. In dat geval vraagt de NHRPH om waar mogelijk steeds de strengste regel te volgen.
  • Ook de dialoog met de steden en gemeenten en de andere aanbieders van vervoer is van groot belang. Zo kan het treinverkeer beter aansluiten op andere vervoerswijzen.
  • De NHRPH wijst erop dat toegankelijke producten en diensten iedereen ten goede komen.
  • De NHRPH vindt volgende zaken alvast positief.:
    • Meer treinen, ook in het weekend
    • Een betere frequentie
    • Vroegere en latere treinen
    • Een betere afstemming en coördinatie tussen NMBS en Infrabel
  • Wel vraagt de NHRPH:
    • Bemande loketten die op werkdagen geopend zijn tijdens de kantooruren en tijdens het weekend overdag.
    • Aanwezig personeel voor een grotere veiligheid
    • Alternatieven voor alle digitale diensten en verrichtingen
    • Toegankelijke, eenvoudig te bedienen en klantvriendelijke ticketautomaten
  • Tegen 2032 zouden 181 stations en haltes volledig en autonoom toegankelijk moeten zijn. Dat is positief, maar op 555 stations is dat amper 1 op 3. De NHRPH wenst dat alle stations en haltes integraal toegankelijk worden.
  • De presentatie spreekt eveneens van een betere dienstverlening aan personen met een beperkte mobiliteit (PMR), maar gaat daar niet verder op in. De NHRPH wenst alvast dat in alles stations en haltes assistentie wordt geboden, en dat zonder reservatietermijn. De NHRPH ontvangt nog steeds veel klachten en ongemak over geweigerde, moeilijke en gefaalde assistenties.
  • Het is belangrijk dat de nodige statistische gegevens over assistentieverlening aan personen met een beperkte mobiliteit (aantal, type assistentie, locatie, tevredenheid, problemen, …) worden bewaard en verwerkt, zoals dat ook gebeurt bij Brussels Airport. Dat laat toe om de dienstverlening gericht te verbeteren.
  • Hanteert de NMBS een een lijst met criteria waaraan een goede assistentie moet voldoen? De NHRPH zou die lijst graag inzien.
  • De NHRPH verwijst ook naar zijn advies 2021-18 dat zelf ook naar een aantal eerdere adviezen en documenten verwijst.
  • Voor de ontwikkeling van technische analyses en oplossingen die rekening houden met personen met een handicap vraagt de NHRPH om de technische structuren voor toegankelijkheid te raadplegen (CAWaB, Inter).