Ga naar de inhoud
 
 
 

Advies 2022/16

Advies nr. 2022/16 van de Nationale Hoge Raad voor Personen met een Handicap (NHRPH) over het nieuwe intakeformulier zoals voorgesteld door de Directie-generaal Personen met een handicap (DG HAN), uitgebracht tijdens de plenaire vergadering van 20 juni 2022.

Advies op initiatief van de NHRPH.

1. ADVIES BEZORGD

  • Voor opvolging aan de heer Yves De Smedt, directeur-generaal van de DG HAN en de heer Peter Samyn, voorzitter van de FOD Sociale Zekerheid
  • Ter informatie aan mevrouw Karine Lalieux, Minister van Pensioenen en Maatschappelijke Integratie, belast met Personen met een handicap, Armoedebestrijding en Beliris
  • Ter informatie aan Unia
  • Ter informatie aan het UNCRPD-coördinatiemechanisme
  • Ter informatie aan de federale ombudsman

2. ONDERWERP

De DG HAN heeft het formulier van de intakeprocedure herzien. De intakeprocedure is de procedure voor het verzamelen van informatie over de erkenningen van de DG HAN (tegemoetkomingen, belastingvoordelen voor een personenvoertuig enzovoort).

3. ANALYSE

Aanvragers vullen een vragenlijst (intakeformulier) in opdat de DG HAN hun handicap in het kader van een specifieke vraag zou erkennen.

In het kader van het programma Intake Remake werd het intakeformulier herzien om de aanvraagprocedure gebruiksvriendelijker en efficiënter te maken. Voor aanvragers was het zeer demotiverend de oude formulieren in te vullen (lang en niet altijd gemakkelijk te begrijpen), wat soms tot non take-up (niet-gebruik van rechten) leidde. Voor de DG HAN zelf was een herziening nodig met het oog op een coherente en volledigere procedure voor de evaluatie van handicaps.

De DG HAN heeft bepaalde begrippen geherformuleerd en voorbeelden toegevoegd. De vragen werden zo gesteld dat de betrokkenen antwoorden kunnen geven die zo dicht mogelijk bij hun administratieve en levensrealiteit liggen.

Het nieuwe formulier zal normaliter in de loop van 2023 van toepassing zijn.

4. ADVIES

In 2021 heeft de NHRPH deelgenomen aan een workshop, waar de NHRPH heeft gewezen op een aantal belemmeringen in verband met de administratieve last van aanvragen. In februari 2022 heeft een werkvergadering met een delegatie van de NHRPH aan een eerste prototype gewerkt en de verwachte verbeteringen inzake de formulering van de vragen, gebruikte termen, … bepaald. De NHRPH heeft bepaalde verenigingen voor personen met een handicap aanbevolen om onder meer de analyse vanuit specifieke groepen te vervolledigen. Op de plenaire vergadering van 25 april 2022 werd het intakeformulier voorgesteld en op 7 juni 2022 werd het afgewerkte formulier in de drie landstalen aan de NHRPH bezorgd.

De NHRPH benadrukt de kwaliteit van de uitwisselingen met het projectteam en de beschikbaarheid ervan. Toch vindt de NHRPH het document, dat nu zal worden ontwikkeld, nog niet goed genoeg.

Over het werkproces:

  • De NHRPH raadt aan meer actoren van het veld erbij te betrekken. Het lijkt erop dat het schrijf- en integratiewerk hoofdzakelijk is gebaseerd op de Nederlandstalige realiteit.
  • De NHRPH zou graag bevestigd zien dat alle Gewesten op gelijke wijze werden geraadpleegd en betrokken.
  • Er moet een verband worden gelegd met het Cityh@ndi-project: de hoge verwachtingen van professionals moeten ook worden ingelost in het intakeformulier dat zij helpen in te vullen (cf. advies 2022/11 van de NHRPH).
  • De NHRPH neemt nota van het vertrek van de projectleiders tegen eind 2022 en wil de garantie dat het project in 2022 - 2023 wordt voortgezet.

Over de inhoud van het intakeformulier:

  • Tijdens het uitwerken van de prototypes door het projectteam merkte de NHRPH verschillen tussen de ingediende documenten A en Bop. Sommige velden waren niet genoeg uitgewerkt. De definitieve versie bevat nog fouten:
    • de Franse vragenlijst schiet tekort op grammaticaal vlak: te lange en slecht opgebouwde zinnen, dubbelzinnige woorden (« nous aimerions connaître vos informations personnelles ») ;
    • bepaalde begrippen worden niet correct weergegeven: “« nous vous demandons des informations sur vos études et votre travail afin de pouvoir estimer votre capacité à travailler ».” Onder ‘werk’ verstaan wij zowel voltijds als deeltijds werk, vrijwilligerswerk, studentenjobs, stages en werk als huisvrouw/huisman à dit is een verkeerde benadering omdat de evaluatie van de inkomensvervangende tegemoetkoming niet gebonden is aan studie of werk;
    • bepaalde begrippen zijn niet precies genoeg: je suis capable de faire certaines activités avec des difficultés à “ou en mettant plus de temps” had moeten worden toegevoegd; ook de term ‘inkomen’ moet beter worden gedefinieerd.
  • De NHRPH had erop gewezen dat de gebruikte termen er altijd op gericht moesten zijn het invullen van de formulieren te vergemakkelijken, dubbelzinnigheden weg te nemen en de aanvragers ertoe te brengen hun problemen en noden goed te identificeren en erover te getuigen.

De NHRPH raadt de brochure van de KVG Kan ik u helpen, dokter? Gezin en Handicap aan als inspiratiebron qua aanpak en terminologie.

De NHRPH benadrukt ook dat het intakeformulier, hoe volledig en geïllustreerd ook, nooit een face-to-face-evaluatie tussen de aanvrager en het multidisciplinaire team – momenteel is dat de adviserend arts – zal vervangen. Evaluatoren kunnen de mogelijkheden en beperkingen van personen nooit correct meten op basis van raadpleging en evaluatie ‘op stukken’. Het multidisciplinaire team de middelen geven die het nodig heeft om volledig effectief te zijn, is de garantie voor een correcte evaluatie van het verlies van zelfredzaamheid. Als iemand door het multidisciplinaire team wil worden gezien, moet daar gehoor aan worden gegeven.

Voor de digitale lay-out herinnert de NHRPH aan zijn eerste aanbevelingen:

  • De digitale versie van het formulier moet afbeeldingen bevatten. De NHRPH heeft de aandacht gevestigd op de noodzaak om met name blinde en slechtziende personen in staat te stellen zich te situeren in het formulier, omdat zij de afbeeldingen en kleuren niet zien. Bovendien moeten alle personen met een handicap zonder beperkingen toegang kunnen krijgen tot het formulier, ongeacht de aard van hun handicap.
  • Tijdens het invullen van het formulier moeten aanvragers geleidelijk aan documenten kunnen toevoegen die aantonen wat zij schrijven (verslagen van - bijvoorbeeld - maatschappelijk assistenten en begeleiders). De NHRPH vindt het jammer dat deze mogelijkheid pas op het einde van het document wordt aangeboden.
  • De NHRPH heeft ook aangeraden een live chat te integreren. Het formulier is vrij lang en lastig om in te vullen. Live onlinehulp zou personen die het formulier invullen geruststellen en voorkomen dat zij de aanvraag laten vallen, zoals dat nu soms het geval is. Het hulpmiddel moet toegankelijk zijn voor alle personen met een handicap.

In het algemeen moet worden gedacht aan non-verbale communicatie. Blinde personen (visuele handicap) zouden meer worden getroffen door dit gebrek aan communicatie. Vooral deze groep dreigt niet langer zelfstandig toegang tot de informatie te krijgen.

De NHRPH beveelt sterk aan dat er tijd wordt uitgetrokken om dit formulier te laten evalueren door de eindgebruikers en alle professionals die personen met een handicap traditioneel begeleiden. De NHRPH vraagt ook dat elk lid van het multidisciplinaire team het intakeformulier als een echt werk- en opvolgingsinstrument gebruikt. Bij een inclusieve en niet langer uitsluitend medische benadering van het verlies van zelfredzaamheid is het evident dat de adviserend arts een actor in het team is, zonder de andere leden van dit team te overheersen.

De NHRPH beveelt aan dat een afspraak voor een lichamelijk onderzoek bij de arts altijd mogelijk moet zijn. Het kan niet dat de arts enkel op stukken evalueert. De betrokkenen moeten de gevolgen van hun gezondheidstoestand kunnen uitleggen. Daarom is het ook belangrijk dat elk lid van het multidisciplinaire team concreet wordt betrokken bij het evaluatieproces zelf (cf. advies 2020/12 over het EVAL-project van de DG HAN).

Tot slot herinnert de NHRPH aan het verband tussen het intakeformulier en de manier waarop de brieven van de DG HAN worden bedacht en geschreven.