Advies 2015/22

Advies nr. 2015/22 van de Nationale Hoge Raad voor Personen met een Handicap (NHRPH) over het sociale tarief voor internet, vaste en mobiele telefonie, opgesteld tijdens de plenaire vergadering van 21/09/2015.

Advies op aanvraag van de Staatssecretaris voor Personen met een beperking tijdens het Bureau van 06/07/2015.

Heel wat personen met een handicap en ook anderen komen in aanmerking voor het sociaal tarief voor internet, vaste en mobiele telefonie. Zij kunnen dat aanvragen als ze voldoen aan de voorwaarden en als ze een abonnement hebben of nemen. In de praktijk maakt maar een klein deel van de doelgroep gebruik van het sociaal tarief. De vraag rijst of het sociaal tarief in zijn huidige vorm moet worden behouden.

De NHRPH verkiest een toereikend basisinkomen voor personen met een handicap boven sociale tarieven als alternatief voor het wegwerken van de meerkosten die een handicap met zich meebrengt. In afwachting daarvan vindt de NHRPH het positief dat er een sociaal tarief bestaat voor kwetsbare groepen, zoals personen met een handicap, die aan de toekenningsvoorwaarden voldoen.

Toch zijn er een aantal aandachtspunten.

De cijfers in verband met de sociale tarieven spreken inderdaad boekdelen. Op dinsdag 28/04/2015 deelde de heer Alexander De Croo, Minister van Telecommunicatie, in zijn antwoord op een parlementaire vraag mee dat er eind 2014 305.913 begunstigden van het sociaal tarief waren, waarvan 92,72 % voor vaste telefonie, 5,86 % voor mobiele telefonie en 1,42 % voor internet. Voor mobiele telefonie gaat het over 17 912 abonnementen.

Het procentuele verschil tussen het aantal begunstigden voor vaste telefonie enerzijds en voor mobiele telefonie en internet anderzijds is frappant.

De NHRPH weet al langer dat voor een aanzienlijk deel van de personen met een handicap de stap naar het internet groot blijft. Dat heeft uiteraard veel te maken met de gebrekkige toegankelijkheid van veel sites, ook al laat de technologie steeds meer toe. Het feit dat de operatoren de informatie (voorwaarden, prijzen, …) over de sociale tarieven voornamelijk via hun website verspreiden, maakt het er voor internetschuwe mensen niet gemakkelijker op.

De lage score voor mobiele telefonie kan verbazen, maar daarbij mag men niet vergeten dat mensen die in aanmerking komen voor het sociaal tarief maar één sociaal tarief kunnen genieten per huishouden: een abonnement op vaste telefonie of mobiele telefonie of internet. Traditiegetrouw kiezen velen voor de vertrouwde vaste telefoon die vlot door het hele huishouden kan worden gebruikt. Die keuze betekent geenszins dat die gebruikers niet beschikken over mobiele telefonie of internet.

In het huidige regeerakkoord staat over de sociale tarieven (3.3.4):

De bestaande sociale tarieven in het kader van energie, telecom en mobiliteit zullen worden geëvalueerd met oog op een verbetering. Waar mogelijk zullen de sociale tarieven automatisch worden toegekend.

De NHRPH merkt hier wel bij op dat een automatische toekenning niet in conflict mag komen met de keuzevrijheid van de rechthebbende.

De sociale tarieven worden geregeld door de wet van 10/07/2012 houdende diverse bepalingen inzake elektronische communicatie, ook wet Telecom genoemd. Die regels gelden voor alle aanbieders van openbare elektronische-communicatienetwerken die in België actief zijn.

Het Hof (Derde kamer) verklaart voor recht:

Richtlijn 2002/22/EG van het Europees Parlement en de Raad van 7 maart 2002 inzake de universele dienst en gebruikersrechten met betrekking tot elektronischecommunicatienetwerken en -diensten (universeledienstrichtlijn), zoals gewijzigd bij richtlijn 2009/136/EG van het Europees Parlement en de Raad van 25 november 2009, moet aldus worden uitgelegd dat de bijzondere tarieven en de financieringsregeling waarin respectievelijk de artikelen 9 en 13, lid 1, onder b), van deze richtlijn voorzien, van toepassing zijn op internetabonnementsdiensten die een internetaansluiting op een vaste locatie vereisen, maar niet op mobielecommunicatiediensten, daaronder begrepen abonnementsdiensten voor mobiel internet. Indien laatstgenoemde diensten op het nationale grondgebied algemeen beschikbaar worden gesteld als „aanvullende verplichte diensten” in de zin van artikel 32 van richtlijn 2002/22, zoals gewijzigd bij richtlijn 2009/136, mag de financiering ervan in het kader van het nationale recht niet worden verzekerd door middel van een mechanisme waaraan specifieke ondernemingen moeten deelnemen.

Dat betekent dus dat de overheid de operatoren geen verplichting mag opleggen om een fonds voor sociale tarieven voor mobiel internet en mobiele telefonie te stijven – zoals nu gebeurt -, aangezien diensten die geen vaste locatie veronderstellen niet onder de universeledienstrichtlijn van de EU vallen. Vaste telefonie en abonnementen voor vast internet vallen wel onder de universeledienstrichtlijn.

Als de overheid geen veroordeling door het Hof wil oplopen, zal de overheid de wet van 10/07/2012 moeten aanpassen. Dat is een ideaal moment om haar zwakke plekken weg te werken. De NHRPH suggereert om dat in overleg met het Belgisch Instituut voor postdiensten en telecommunicatie (BIPT) en de NHRPH te doen.

Hierbij dient wel opgemerkt te worden dat de Europese Commissie om de drie jaar een onderzoek uitvoert naar de noodzaak om de omvang van de universele dienstverlening te herzien. Mogelijk komt er in de toekomst meer aandacht voor mobiele telefonie en mobiel internet op dat vlak.

De NHRPH betreurt dat hij niet van in het begin bij de discussie is betrokken geweest, terwijl dit toch een federale materie is die de personen met een handicap rechtstreeks aanbelangt.

In zijn adviezen 2000/10 en 2000/11 sprak de NHRPH zich al positief uit over een sociaal tarief voor gsm-gebruikers met een handicap. Vertaald naar vandaag blijft de NHRPH voorstander van een sociaal tarief internet, vaste en mobiele telefonie voor personen met een handicap.

Idealiter, indien iedere persoon met een handicap over een toereikend basisinkomen kon beschikken, zouden de sociale tarieven overbodig zijn. Dat is echter nog lang niet het geval. Daarom pleit de NHRPH voor een rationalisering van de sociale tarieven.

Om het sociaal tarief voor internet, vaste en mobiele telefonie tot een succes te maken: