Advies 2015/03

Advies nr. 2015/03 over de afschaffing van de inschakelingsuitkeringen. Advies van de Nationale Hoge Raad voor personen met een handicap (NHRPH) uitgebracht tijdens de plenaire vergadering van 19 januari 2015.

Advies uitgebracht op initiatief van de NHRPH

Het koninklijk besluit van 25 november 1991 houdende de werkloosheidsreglementering (artikel 63) werd gewijzigd bij de koninklijke besluiten van 28 december 2011, 28 maart 2014 en 29 juni 2014.

De inschakelingsuitkering, toegekend op basis van de studies aan werkzoekenden die niet of niet lang genoeg hebben gewerkt, wordt voortaan toegekend voor een periode beperkt tot 36 maanden, die onder bepaalde voorwaarden kan worden verlengd.

Aangezien het recht op inschakelingsuitkeringen in de tijd beperkt was tot maximum 36 maanden, zijn de eerste rechten « uitgedoofd » op 1  januari 2015.

Voor personen met een handicap in het bijzonder voorziet de  reglementering in een verlenging van de periode van toekenning van de  inschakelingsuitkeringen met twee jaar

op voorwaarde dat ze zo best mogelijk meewerken aan het specifiek begeleidingstraject dat de gewestelijke arbeidsbemiddelingsdiensten samen met hen bepalen.

Gelet op de enorme weerslag van deze reglementering op personen met een handicap heeft de NHRPH reeds 2 adviezen op eigen initiatief verstrekt, namelijk op 17 november en 22 december 2014.

Door middel van een KB van 30 december 2014 heeft de regering de eerste op 01.01.2015 voorziene uitsluitingen met twee maanden verdaagd, opdat de gewestelijke diensten het groot aantal aanvragen voor verlenging met 2 jaar zouden kunnen opvangen. Met deze termijn zouden tevens personen met een handicap die in het stelsel van de tegemoetkomingen voor personen met een handicap zijn erkend, hun rechten op een minimuminkomen kunnen laten gelden.

Daarnaast heeft de RVA tijdens een vergadering van 19 januari 2015 bevestigd dat ongeveer 1.500 personen zonder een zogenaamd « verdienvermogen » reeds vanaf januari 2015 geen enkel inkomen nog zouden hebben. Het gaat om personen die ofwel ten minste 15 punten behalen op de handicapschaal van de FOD Sociale Zekerheid, ofwel ten minste 12 punten en voor meer dan 66 % arbeidsongeschikt erkend zijn.

De NHRPH herinnert aan zijn 2 adviezen van 17 november en 22 december 2014.

• Advies van 17 november 2014
• Advies van 22 december 2014

De NHRPH kan andermaal niet aanvaarden dat dit probleem hoegenaamd niet op voorhand werd aangepakt, wat desastreuze gevolgen heeft voor de betrokken personen.

De NHRPH hekelt ook dat de RVA bepaalde termen waarvoor het reglementair niet bevoegd is, interpreteert en de draadwijdte daarvan absoluut niet inschat. Dat verlies van zelfredzaamheid en arbeidsongeschiktheid door de RVA zonder meer worden gelijkgesteld, getuigt van een grove miskenning van de echte arbeidsgeschiktheid van personen met een handicap. Dit is des meer onaanvaardbaar daar de RVA het behoud van deze personen in het werkloosheidsstelsel garandeerde in afwachting van een structurele oplossing.

Een « zwaar gehandicapte persoon » gelijkstellen met een « persoon zonder verdienvermogen » is een zuiver medische en totaal achterhaalde benadering van de handicap. Het is veel vaker de (werk)omgeving die de arbeidsgeschiktheid van een persoon met een handicap beperkt.

De tot het uiterste doorgetrokken redenering van de RVA zou ertoe leiden dat personen met een handicap en zieken, wegens hun handicap, uit de arbeidsmarkt zouden worden uitgesloten. Personen met een handicap die een opleiding hebben gevolgd, die de nodige diploma's hebben behaald en die de nodige bekwaamheden hebben opgedaan om te beantwoorden aan de competentieprofielen die op de algemene arbeidsmarkt gegeerd zijn, hebben, zoals gelijk wie, de nodige beroepsgeschiktheid en -bekwaamheid om zich kandidaat te stellen voor de aangeboden betrekkingen.

De NHRPH hekelt daarenboven andermaal het totaal gebrek aan overleg tussen de bij het probleem betrokken overheden. De NHRPH is versteld van dergelijke situatie waarbij de overheid honderden personen en gezinnen gewoon financieel in de kou laat staan, terwijl ze precies vaak heel hoge medische en andere kosten hebben wegens hun handicap.

De NHRPH betreurt andermaal dat hij niet van meet af aan bij de reflectie werd betrokken, zelfs niet bij de laatste beslissingen die de RVA heeft genomen. De situatie zou dan anders benaderd geweest zijn, waardoor   honderden personen en gezinnen niet uit de werkloosheidsreglementering zouden uitgesloten geweest zijn en in een toestand van absolute en blijvende armoede zouden terecht gekomen zijn.

De NHRPH wijst ten slotte op de kloof tussen de slogans voor een integratie op de arbeidsmarkt en de uitsluitingsrealiteit op het terrein. Ter herinnering, een persoon in het kader van het stelsel van tegemoetkomingen voor personen met een handicap geniet in het beste geval van een minimalistische begeleiding in zijn zoektocht naar werk.

De  NHRPH eist eens te meer met aandrang dat een globale en geïntegreerde reflectie op nationaal niveau zo snel mogelijk op gang wordt gebracht en dat een echt actieplan voor de begeleiding van personen met een handicap naar een tewerkstelling wordt beslist.

De NHRPH eist eveneens dat personen die niet de mogelijkheid hebben tijdelijk of blijvend aan de arbeidsmarkt deel te nemen, voldoende financieel worden ondersteund.

Ten slotte herinnert de NHRPH eraan dat hij absoluut bij het het onderzoeken van alle denkpistes en bij alle beslissingen moet worden betrokken.