Advies 2015/02

Advies nr. 2015/02 met betrekking tot de ontwerpnota van de Staatssecretaris voor Personen met een beperking voor de Ministerraad over de uitvoering van het Verdrag van de Verenigde Naties inzake de rechten van personen met een handicap. Advies van de Nationale Hoge Raad voor personen met een handicap (NHRPH) uitgebracht op de plenaire vergadering van 19 januari 2015

Advies naar aanleiding van de vraag van 12 januari 2015 van de Staatssecretaris voor Personen met een beperking

De Staatssecretaris voor Personen met een beperking wil het handistreamingbeginsel doen naleven en de betrokkenheid en samenwerking met het maatschappelijk middenveld bij het uitstippelen van de beleidsmaatregelen ondersteunen.

In een nota aan de Ministerraad stelt zij een eerste reeks maatregelen voor om het Verdrag op federaal niveau uit te voeren, meer bepaald artikelen 33.1 (contactpunten en coördinatiemechanisme), 3.c en 4.3 (betrokkenheid van het maatschappelijk middenveld).

De maatregelen die in de nota aan de Ministerraad voorgesteld worden, betreffen:

De NHRPH vindt het een goede zaak dat de Staatssecretaris voor Personen met een beperking van bij het begin van de regeerperiode blijk geeft van de wil om het Verdrag van de Verenigde Naties inzake de rechten van personen met een handicap uit te voeren, door de Ministerraad een eerste reeks maatregelen voor te stellen, die betrekking hebben op de basisbeginselen van dit Verdrag en het ontwerpen van een werkstructuur voor een optimale samenwerking.

Voorts stelt de Raad met tevredenheid vast dat de Staatssecretaris voor Personen met een beperking de Raad van bij het opstellen van de nota aan de Ministerraad geraadpleegd heeft, wat strookt met de voorstellen in deze nota waarop dit advies betrekking heeft.

Aanspreekpunten handicap

De aanstelling van aanspreekpunten handicap bij de beleidscel van elk lid van de nieuwe regering ligt in de lijn van de maatregelen van de vorige regering. In hun aanbevelingen hebben de VN-deskundigen zich daarover positief uitgelaten.

Zowel de administratieve als de politieke aanspreekpunten moeten immers een essentiële rol spelen bij de concrete uitvoering van het Verdrag, niet alleen voor hun reglementaire bevoegdheden, maar ook in hun respectieve deelgebieden. De NHRPH benadrukt evenwel dat de aanstelling van aanspreekpunten op zich geen garantie is dat het handistreamingbeginsel nageleefd wordt. Sinds de beslissing in 2011 om aanspreekpunten handicap aan te stellen werd de NHRPH niet meer gecontacteerd voor een samenwerking en/of raadpleging. De NHRPH vindt dat het netwerk van aanspreekpunten handicap in het algemeen niet optimaal functioneert en verwijst hiervoor naar zijn advies nr. 2014-03 van 20 januari 2014.

Idealiter moet het netwerk niet alleen gecoördineerd worden door het coördinatiemechanisme, maar ook voortdurend op een dynamische manier geactiveerd worden: informatie- en opleidingsinstrumenten ontwikkelen, gemeenschappelijke indicatoren zoeken, de ondernomen acties evalueren, goede praktijken uitwisselen, individuele contacten leggen, … Een informatievergadering zoals voorgesteld in de nota is een eerste stap in de goede richting, maar de ervaring leert ons dat dit niet volstaat.

Zo kan het interessant zijn de werking van het netwerk na bijvoorbeeld drie jaar te evalueren. Op basis van een vergelijking tussen de behaalde resultaten en de oorspronkelijke doelstellingen, en het in acht nemen van de verwachtingen, noden en moeilijkheden van de aanspreekpunten zou een toekomstig actieplan voor ondersteuning en coördinatie in de toekomst opgesteld kunnen worden.

Ook moeten de aanbevelingen van de VN geïntegreerd worden en de verwachte, concrete en noodzakelijke uitdagingen en wijzigingen op het politieke, reglementaire en administratieve vlak bestudeerd worden.

De NHRPH pleit trouwens voor een nieuw performant systeem voor systematische en regelmatige rapportering op basis van een kwantitatieve en kwalitatieve analyse van indicatoren. Voorts wenst hij betrokken te worden bij het vastleggen van die indicatoren en op de hoogte gehouden te worden van die rapportering. Uiteraard blijft de Raad tevens ter beschikking om het netwerk advies te geven bij het uitwerken van zijn beleidslijnen en maatregelen.

Handistreaming

De NHRPH bevestigt dat het handistreamingbeginsel inhoudt dat in alle beleidsdomeinen rekening gehouden moet worden met de handicapdimensie, ook in de bestuursovereenkomsten van overheidsdiensten en instellingen van sociale zekerheid met de federale Staat.

In de nota wordt aan de ministers en staatssecretarissen overigens gevraagd rekening te houden met de handicapdimensie bij het uitwerken en uitvoeren van hun beleid en de Staatssecretaris voor Personen met een beperking als centraal coördinatie- en opvolgingspunt zo goed mogelijk te betrekken bij het handicapbeleid. De NHRPH stelt vast dat heel wat thema's die besproken worden in de Ministerraad, een impact kunnen hebben op het leven van personen met een handicap en zieken, het leven van hun gezin, hun rechten, aspecten die hen op de een of andere manier kunnen treffen. In overeenstemming met het handistreamingbeginsel acht hij de aanwezigheid van een voor personen met een handicap bevoegd regeringslid wenselijk wanneer dergelijke aangelegenheden op de agenda van de Ministerraad staan.

Betrokkenheid en samenwerking met het maatschappelijk middenveld

De NHRPH stelt tevreden vast dat de Staatssecretaris voor Personen met een beperking personen met een handicap (door middel van de NHRPH) zo vroeg mogelijk betrekt bij het goedkeuren van beslissingen en beleidslijnen die betrekking op hen hebben.

In de nota wordt die samenwerking in verband gebracht met de rol van centraal contactpunt door de Staatssecretaris voor Personen met een beperking, maar er wordt geen concrete invulling gegeven aan de werkwijze voor de verschillende betrokkenen.

Tijdens de vorige regeerperiode heeft de NHRPH een advies (nr. 2012-10) geformuleerd, waarin hij wees op zijn rol bij het uitvoeren van het Verdrag. De NHRPH benadrukt dat de in te voeren werkprocedures hem nooit mogen beletten zijn rol van onafhankelijk adviesorgaan, op vraag en op eigen initiatief, te vervullen. In dit verband baart de formulering over de werkprocedure op bladzijde 4 van het verzoek tot advies "om dit gestructureerd te laten verlopen, zal de Staatssecretaris bevoegd voor het beleid voor personen met een handicap als centraal contactpunt optreden tussen zijn collega's enerzijds en de NHRPH anderzijds" de Raad zorgen.

De Staatssecretaris moet een centrale rol spelen, zolang dit geen obstakel vormt voor de dossieroverdracht en de termijn van dossieroverdracht.

De NHRPH stelt bijgevolg voor die zin te herformuleren zodat gewaarborgd wordt dat alle dossiers met een impact op de rechten en noden van personen met een handicap, zieken en hun gezin "rechtstreeks en zonder tussenpersoon, onvoorwaardelijk en zonder opportuniteitscontrole" uitgewisseld worden tussen de bevoegde ministers en de NHRPH.

Tot slot kan de NHRPH begrijpen dat dit advies dringend verstrekt moest worden en is hij bereid snel op de adviesaanvragen te reageren, op voorwaarde dat hier geen misbruik van gemaakt wordt om de reglementaire adviesprocedure te omzeilen of te ondermijnen.