Advies 2018/05

Advies uitgebracht op initiatief van de NHRPH.

Vanuit de sector van de visuele handicap is er vraag naar de aankondiging van de uitstapzijde in treinen bij de NMBS, zodat blinde en slechtziende personen tijdig en vlot de trein kunnen verlaten.

Voor personen met een handicap is het treinverkeer van groot belang, maar vaak stellen zich toegankelijkheidsproblemen. Naast fysieke toegankelijkheid (obstakels voor rolstoelen, moeilijkheden om met een sensoriële handicap je weg te vinden, …) kan ook de informatie te weinig toegankelijk zijn. 

De NMBS heeft veel informatie (vertrek- en aankomsttijden, verbindingen, bestellen van tickets, …) al in toegankelijke formaten beschikbaar gesteld, ook voor personen met een sensoriële handicap, zoals mensen met een visuele of auditieve handicap. 

Moeilijker is het bij actuele informatie: vertragingen, spoorwijzigingen, noodsituaties enz. De NHRPH pleit er al langer voor om zulke acute informatie op zijn minst duidelijk visueel en auditief mee te delen. 

Zo ook in het geval van de uitstapzijde. Voor ziende personen stelt het herkennen van de uitstapzijde geen probleem. Anders is het voor mensen met een visuele handicap: zij moeten hun weg naar buiten zoeken en weten pas bij het openen van de deur of via de witte stok aan welke kant het perron zich bevindt. Op die manier verliezen ze tijd en hinderen ze ook andere reizigers. 

Blinde en slechtziende reizigers ervaren hierbij stress en angst, de angst om ongewild te worden meegevoerd naar een volgend station - waar ze niet bekend zijn met de omgeving en er desgevallend ook geen assistentie op hen wacht -, omdat ze mogelijk niet snel genoeg de deur en de knop om die te openen kunnen vinden. Deze situatie hypothekeert in grote mate hun mobiliteit. 

De NMBS liet weten dat de werking en regeling van het spoorverkeer in België niet toelaat om vooraf de uitstapzijde aan te kondigen. De spoortoekenning aan treinen die de stations binnenrijden wordt niet door de machinist beslist. De controle gebeurt in de signaleringscabine. Er gebeuren dan ook vaak spoorwijzigingen op het laatste moment die niet vooraf gekend zijn door de treinbegeleider. 

De NHRPH vindt dat geen valabel argument en vraagt de NMBS om in overleg met Infrabel en eventuele leveranciers van de juiste technologie een oplossing te zoeken.

Een goed praktijkvoorbeeld zijn de Nederlandse Spoorwegen (NS). In Nederland wordt de uitstapzijde systematisch vocaal meegedeeld in de trein. Bij een wijziging volgt ook een mededeling. Ook in Duitsland en andere landen gebeurt dit al. Van de blindensector heeft de NHRPH vernomen dat het systeem prima werkt en merkbaar tijdwinst oplevert bij het uitstappen, ook voor de andere passagiers.

• De NHRPH vraagt de NMBS om in overleg met Infrabel en eventuele leveranciers van de juiste technologie een oplossing te zoeken voor het tijdig en toegankelijk aankondigen van de uitstapzijde in de trein. Het verdient aanbeveling om het voorbeeld van NS in Nederland te bestuderen. 

• De NHRPH herhaalt dat ook de haltes tijdig vocaal en visueel moeten worden meegedeeld in de trein. Dat geldt ook voor een onvoorziene stop, want personen met een visuele handicap kunnen die verkeerdelijk als een officiële halte interpreteren en gedesoriënteerd raken.

• Ook in stations en op de perrons is het belangrijk om tijdig toegankelijke actuele informatie mee te delen, zoals de plaats van de toegankelijke wagons en eersteklaswagons in de treinsamenstelling.

• Dit advies kadert in een streven naar universele toegankelijkheid en dat vereist een geïntegreerde aanpak. Op het vlak van informatieverstrekking bij het gebruik van de trein wenst de NHRPH naast de aankondiging van de afstapzijde ook correcte actuele auditieve en visuele mededelingen: vertragingen, volgende haltes, wijzigingen, bijvoorbeeld via schermen en omroeping. Dat gebeurt nog niet systematisch. 

• Idealiter wordt de uitstapzijde in elke vorm van openbaar vervoer meegedeeld. De NHRPH denkt daarbij in de eerste plaats aan de metro en de tram. De NHRPH is een voorstander van dialoog tussen de verschillende aanbieders van openbaar vervoer, ook in het kader van de intermodaliteit. 

• De NHRPH vertegenwoordigt alle personen met een handicap op federaal niveau. Het is belangrijk om de sector van de handicap tijdig te raadplegen bij projecten die een impact hebben of kunnen hebben op de personen met een handicap. Dat is een grote groep: het WHO schat het aantal personen met een handicap op niet minder dan 15% van de bevolking. 

• Voor het uitwerken van technische analyses en oplossingen vraagt de NHRPH de NMBS om de technische structuren inzake toegankelijkheid te raadplegen.

• Voor opvolging aan de NMBS;
• Voor opvolging aan Infrabel;
• Ter informatie aan de heer Bellot, Minister van Mobiliteit;
• Ter informatie aan mevrouw Zuhal Demir, Staatssecretaris voor Personen met een beperking;
• Ter informatie aan UNIA, het Interfederaal Gelijkekansencentrum;
• Ter informatie aan het interfederaal coördinatiemechanisme.