Ga naar de inhoud
 
 

Dossier: Non-take-up van rechten

 

Wat betekent non-take-up (NTU)?

NTU verwijst naar situaties waarin mensen niet vragen om of geen gebruik maken van de rechten en diensten waarop ze recht hebben. Dit kan verschillende oorzaken hebben, zoals gebrek aan informatie, complexiteit van de regelgeving, stigmatisering en institutionele barrières. NTU van sociale rechten, waaronder die voor personen met een handicap, blijft een belangrijk aandachtspunt in België.

In België hebben de POD Maatschappelijke Integratie, de FOD Sociale Zekerheid, het Steunpunt tot bestrijding van armoede en de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie van Brussel-Hoofdstad verschillende beleidsinitiatieven en maatregelen genomen om de NTU van rechten te bestrijden.

Leunen met rolstoel tegen muur

Dit verschijnsel neemt echter niet af en recente bevindingen en cijfers blijven voor zich spreken. De groeiende digitalisering van diensten is een nieuwe oorzaak van het probleem. 

De NHRPH vraagt:

  • De NHRPH pleit voor een globale aanpak van handicap, in het bijzonder voor: een globale en multidisciplinaire aanpak, een betere coördinatie tussen de diensten, een betere opleiding van de maatschappelijk werkers, de invoering van een interne controle binnen de DG HAN, een verzet tegen de absolute digitalisering en het behoud van bemande loketten en menselijke gesprekspartners.  
  • De NHRPH blijft pleiten voor het gebruik van duidelijke taal, gemakkelijk te lezen en te begrijpen taal, braille, visuele hulpmiddelen en gebarentaal in de communicatie met personen met een handicap.
 

Werkgroep ter bestrijding van NTU

De POD Maatschappelijke Integratie en de FOD Sociale Zekerheid hebben een werkgroep opgericht om de NTU van sociale rechten aan te pakken. Deze werkgroep heeft 3 hoofddoelstellingen:

  1. Potentiële rechthebbenden informeren over hun rechten.
  2. Het aantal benodigde acties verminderen om sociale rechten te verkrijgen.
  3. Fysieke en mentale drempels elimineren die de uitvoering van sociale rechten belemmeren.

Tijdens workshops zijn 8 actievoorstellen geïdentificeerd die in het 4de federaal plan armoedebestrijding worden geïntegreerd. Dit plan, opgesteld door de POD Maatschappelijke Integratie, vormt de leidraad voor het federale armoedebestrijdingsbeleid en bevat acties om armoede efficiënt te bestrijden.

Meer weten? Ga naar de non-take-up-pagina van de POD Maatschappelijke Integratie of lees het eindverslag (maart 2021).

 

Projecten van de FOD Sociale Zekerheid: TAKE en BELMOD

De FOD Sociale Zekerheid heeft in samenwerking met verschillende partners 2 projecten rond NTU uitgevoerd: het TAKE-project (2016-2020) en het BELMOD-project (2019-2021). TAKE werd gefinancierd door het federaal wetenschapsbeleid (BELSPO) en BELMOD door de Europese Commissie.

 

TAKE-project

Het TAKE-project onderzocht de oorzaken van de NTU van sociale uitkeringen en tegemoetkomingen in België.

Het onderzoek geeft antwoord op de volgende vragen:

    1. hoe groot is het probleem van NTU,
    2. welke factoren liggen aan de grondslag ervan
    3. hoe kunnen we het beleid aanpassen om NTU tegen te gaan.

Meer weten? Ga naar de TAKE-pagina van de FOD Sociale Zekerheid of de TAKE-website.

 

BELMOD-project

Het BELMOD-project had 2 doelstellingen:

    1. Het moderniseren van het huidige microsimulatiemodel van de FOD Sociale Zekerheid (MIMOSIS) – Dit model maakt gebruik van gedetailleerde sociaaleconomische gegevens om nauwkeurige simulaties mogelijk te maken en helpt beleidsmakers bij het beoordelen van geplande hervormingen van de sociale bescherming. Het BELMOD-model werd geïntegreerd in het Europese gebruiksvriendelijke simulatiemodel EUROMOD.
    2. Het opstellen van een inventaris van beleidsmaatregelen om de NTU van sociale rechten in België te verminderen – Het project onderzocht mogelijkheden voor de vereenvoudiging, harmonisering en de automatisering van de toekenning van sociale rechten.

Meer weten? Ga naar de BELMOD-pagina van de FOD Sociale Zekerheid.

 

Slotconferentie BELMOD x TAKE

Op 23 juni 2022 werd de slotconferentie BELMOD x TAKE georganiseerd over de NTU van sociale rechten en de eindresultaten van het BELMOD-project en het TAKE-project:

 

Steunpunt tot bestrijding van armoede en NTU

NTU treft vooral de meest kwetsbare groepen in de samenleving en heeft diverse oorzaken. Het Steunpunt tot bestrijding van armoede voert samen met verschillende organisaties onderzoek uit naar dit fenomeen, neemt deel aan workshops en projecten, publiceert bijdragen en maakt video's om bewustwording te creëren en oplossingen te vinden rond de NTU van rechten.

Meer weten? Ga naar de non-take-up-pagina van het Steunpunt tot bestrijding van armoede.

 

NTU in het Brussels Gewest

In 2016 heeft de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie van Brussel-Hoofdstad het Brussels Armoederapport Inzichten in non take-up van de sociale rechten en in sociale onderbescherming in het Brussels Gewest gepubliceerd.

Het rapport bespreekt diverse oorzaken, zoals administratieve complexiteit, discriminatie, en de dematerialisering van diensten. De gevolgen zijn ernstig en leiden tot verlies van inkomen, huisvesting en uiteindelijk uitsluiting van rechten. Mogelijke oplossingen omvatten o.a. het vereenvoudigen van aanvraagprocedures, harmoniseren van regelgeving, behouden van toegankelijke loketten en automatiseren van rechten.

Meer weten? Lees het nieuwsbericht van Vivalis Brussels - Non-take-up van sociale rechten: hoe kunnen we dit oplossen? (16/07/2024).

 

Adviezen van de NHRPH met betrekking tot NTU