Ga naar de inhoud
 
 
 

Advies 2020/15

Advies nr. 2020/15 van de Nationale Hoge Raad voor Personen met een Handicap (NHRPH) over de exitstrategie van de NMBS in stations en haltes na de lockdown wegens de coronacrisis, met spoed uitgebracht op 25/05/2020 na raadpleging van de leden via e-mail.

Advies op vraag van de NMBS via e-mail van 15/05/2020.

1. ONDERWERP

Nu de lockdown wegens de COVID-19-crisis wordt afgebouwd, herneemt de NMBS gaandeweg de normale dienstverlening, uiteraard wel met de nodige veiligheidsvoorschriften, waaronder social distancing en het verplichte gebruik van mondmaskers. De NMBS vroeg de NHRPH dringend om advies over haar plannen.

2. ANALYSE

De NMBS stelt o.a. een ‘circulatieplan’ op om de passagiersbewegingen in de stations gecontroleerd te laten verlopen, in het bijzonder van en naar de perrons.

Kort samengevat worden de mensenstromen in eenrichtingstrajecten geleid door middel van pijlen (op de grond en elders), verkeersborden, tactiele gele lijnen, hekken, afspanningslinten enz. De juiste wandelrichting wordt aangegeven met tactiele gele voetafdrukken.

De NHRPH kon een ontwerp inkijken en consulteerde zijn achterban.

Volgens de NHRPH lopen de slechtziende en blinde personen de grootste risico’s in de voorgestelde opstelling, en de doofblinde personen nog meer:

  • Voor blinde en zwaar slechtziende personen is de visuele informatie niet toegankelijk.
  • Personen met een visuele handicap volgen de ribbellijnen en natuurlijke gidslijnen, en dat in de 2 richtingen. Het risico op botsingen met tegenliggers is groot en houdt voor beide partijen een risico op besmetting in. Bovendien kan zo’n botsing agressie uitlokken bij betrokkenen.
  • Het contrast van de op de grond en de muren aan te brengen pijlen en andere markeringen is onvoldoende. Er moet o.a. rekening worden gehouden met enerzijds het contrast tussen de fondkleur van de sticker en de ondergrond (die licht of donker kan zijn) en anderzijds tussen de fondkleur en de afgebeelde figuur of tekst. Mogelijk zijn verschillende uitvoeringen nodig volgens de context. Reliëf kan een meerwaarde zijn.
  • Wanneer er hekken of linten worden geplaatst in een station waar de persoon de weg kende, raakt hij mogelijk gedesoriënteerd.
  • Assistentiehonden van personen met een (visuele) handicap kunnen pijlen, gele markeringen (lijnen en voetstappen op de grond) enz. niet correct interpreteren.
  • Assistentiehonden zijn niet getraind op het respecteren van anderhalve meter afstand die moet worden gehouden tegenover personen. Integendeel, ze leerden aan om bij voorgangers aan te sluiten en die wanneer mogelijk in te halen. Dit geldt ook voor de assistentiehonden van personen met een andere handicap, zoals sommige rolstoelgebruikers.
  • Voor doofblinde personen is de situatie nog moeilijker, omdat die zowel visuele als sonore informatie missen. Tactiele informatie is dan essentieel.

De NHRPH vreest dat de uniformiteit van de maatregelen en signalisatie niet zal worden gegarandeerd. Nochtans is dat belangrijk voor de oriëntatie van de reizigers, in het bijzonder voor personen met een visuele handicap.

Ook (andere) personen met een beperkte mobiliteit (PBM) lopen een risico. Zij kunnen in de nieuwe omstandigheden gedesoriënteerd raken en/of de mensenstroom ophouden. Daarbij kan de minimumafstand van anderhalve meter in het gedrang komen.

De NHRPH vindt het uiterst belangrijk dat het spoorverkeer snel weer normaliseert en toegankelijker wordt. Nu de lockdown gaandeweg versoepelt, gaan mensen weer werken, studeren enz. Personen met een handicap zijn hiervoor meer dan anderen afhankelijk van het openbaar vervoer.

3. ADVIES

De NHRPH brengt een principieel en niet-exhaustief advies uit over de plannen van de NMBS.

  • Een uniforme toepassing van de regels, de communicatie, maatregelen, … is essentieel.

  • De stations moeten toegankelijk zijn voor iedereen, ook in (post-) coronatijden. Ook gebruikers van rolstoelen en scootmobielen moeten dus toegang hebben tot de stations. Daarom mogen de ‘eenrichtingsbanen’ niet te smal zijn.

  • Bij de implementatie van de nieuwe circulatieplannen in de stations moet de NMBS rekening houden met de bestaande ribbellijnen en noppenstroken. Bijvoorbeeld: een hek of lint mag niet dwars op een podotactiele markering (ribbelstroken, waarschuwingsstrook, rubbertegels, …) worden geplaatst. Hekken genieten de voorkeur boven linten, want ze worden beter opgemerkt met de stok en houden minder struikelgevaar in.

  • Informatie moet toegankelijk zijn voor iedereen:
    - Informatie moet visueel (schermen, signaletica, voldoende contrast, …), auditief (gesproken boodschappen, geluidsbakens, geluidssignalen en andere sonore aanpassingen, …) en tactiel (braille, tactiele markeringen, …) toegankelijk zijn. Dit geldt ook voor actuele informatie (maatregelen, spoorwijzigingen, vertragingen, …).
    - Informatie moet eenvoudig, accuraat en begrijpelijk zijn.
    - Ook online moet informatie op een toegankelijke wijze beschikbaar zijn, zodat mensen hun reis kunnen plannen: een lijst van de maatregelen voor PBM, stationsplannen, apps, …

  • Er moet personeel aanwezig zijn om zo nodig te helpen. Het personeel moet op de hoogte zijn van de behoeften van personen met een handicap.

  • Het verdient aanbeveling om een steward in de drukkere stations te plaatsen die mensen veilig kan helpen en informeren en ook problemen kan signaleren.

  • De assistentie aan personen met een handicap moet zo snel mogelijk weer volledig genormaliseerd worden, met de herinvoering van de 3-urenregel waar die van toepassing was. (Volgens de website van de NMBS zal dat voor het binnenlandse treinverkeer weer het geval zijn vanaf 25/05/2020.) Overigens blijft de NHRPH wel ijveren voor assistentie zonder reservatietermijn, zoals o.a. vermeld in advies 2017-11.

  • Nu de commerciële concessies in de stations weer openen, moet de NMBS erover waken dat die de toegankelijkheid en veiligheid niet schaden.

  • Voor het uitwerken van technische analyses en oplossingen vraagt de NHRPH de NMBS nadrukkelijk om de technische structuren inzake toegankelijkheid (CAWaB, Inter) te raadplegen.

  • De NHRPH vraagt om voor dit dossier ook de blindensector te raadplegen en de oplossingen door te nemen met ervaringsdeskundigen.

  • De NHRPH vertegenwoordigt alle handicaps en vraagt de NMBS om geen enkele handicap uit het oog te verliezen: sensoriële, fysieke, verstandelijke enz. De personen met een handicap vormen immers een grote en diverse groep. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) schat het aantal personen met een handicap op niet minder dan 15% van de bevolking. Velen van hen zijn wegens hun handicap nog meer dan andere personen aangewezen op het openbaar vervoer. Universele toegankelijkheid is dus een must.

  • De NHRPH wenst vanwege de NMBS opvolging en feedback van de aanbevelingen en verwachtingen in zijn adviezen.

4. BEZORGD

  • Voor opvolging aan mevrouw Sophie Dutordoir, ceo van de NMBS;
  • Voor opvolging aan de heer François Bellot, Minister van Mobiliteit, belast met Belgocontrol en de Nationale Maatschappij der Belgische Spoorwegen;
  • Ter informatie aan mevrouw Nathalie Muylle, Minister van Werk, Economie en Consumenten, belast met Armoedebestrijding, Gelijke Kansen en Personen met een beperking;
  • Ter informatie aan Unia;
  • Ter informatie aan het UNCRPD-coördinatiemechanisme.