Advies 2020/01

Advies nr. 2020/01 van de Nationale Hoge Raad voor Personen met een Handicap (NHPRPH) over de stijging van de banktarieven vanaf 01/01/2020, uitgebracht tijdens de plenaire vergadering van 20/01/2020.

Advies op initiatief van de NHRPH.

1. ONDERWERP

Op 01/01/2020 hebben de meeste Belgische banken hun banktarieven verhoogd.

2. ANALYSE

Op 28 december 2019 heeft de NHRPH in de pers (De Tijd: 'Bankieren opnieuw duurder') vernomen dat bepaalde bankkosten vanaf januari 2020 gingen stijgen.
De Belgische Federatie van de Financiële Sector (Febelfin) rechtvaardigt deze stijging als volgt: “de Belgische banken evolueren in een moeilijke globale context, die vooral wordt gekenmerkt door een monetair beleid van extreem lage of zelfs negatieve rentevoeten, waartoe de Europese Centrale Bank heeft besloten”. De door deze verhogingen betrokken diensten zijn vooral diensten waarvoor een handmatige tussenkomst van de bank nodig is en waarvoor een gratis digitaal alternatief bestaat. Maar ook de prijs van andere diensten, zoals het afdrukken en het opsturen van rekeninguittreksels, het afhalen van geld aan een bankautomaat van een andere bank enz. werd verhoogd.

3. ADVIES

De NHRPH is volledig tegen deze maatregel van een tariefstijging gekant. Deze stijging gaat helemaal in tegen de bestaande reglementering. De toepassing brengt discriminaties met zich mee waarvan personen met een handicap en ouderen de eerste slachtoffers zijn.

1. De maatregelen zijn strijdig met de bestaande reglementering.
   De NHRPH herinnert eraan dat België de wet van 10 mei 2007 ter bestrijding van bepaalde vormen van discriminatie heeft goedgekeurd: deze wet bepaalt met name dat het creëren van een discriminatie op basis van de handicap of het niet voorzien van redelijke aanpassingen strafbare inbreuken zijn. België heeft overigens zowel het Verdrag inzake de rechten van personen met een handicap (2009) als de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen (2016) bekrachtigd en heeft zich zo geëngageerd voor een actief traject van gelijke behandeling voor personen met een handicap en ‘valide’ personen (naast het klimaatengagement dat uiteraard niet als strijdig mag worden gezien met het maatschappelijke engagement).
   Ten slotte gaan deze maatregelen in tegen het principe van de basisbankdiensten voor iedereen dat voor de personen in een kwetsbare situatie voorziet in een principiële toegang tot een reeks bankverrichtingen tegen een verminderd tarief.
   
   
2. Armoede en geen toegang tot basisdiensten treffen heel wat personen met een handicap. Een persoon met een handicap (en/of oudere persoon) heeft vaak geen of onvoldoende fysieke of intellectuele toegang tot de digitale wereld en moet zijn toevlucht nemen tot traditionele menselijke en technische diensten om zijn rekeningen te beheren: menselijke tussenkomst (overschrijvingen), hulp aan het loket en bankautomaten (toelichtingen en hulp bij de handeling), afdrukken van documenten enz. Deze diensten zijn geen luxevoorzieningen, maar gewoonweg wat in de wet “redelijke aanpassingen” worden genoemd, bedoeld om iedereen toegang te geven tot goederen en diensten zoals elke andere consument of burger. Deze aanpassingen mogen niet worden gefactureerd, omdat ze noodzakelijk zijn voor de persoon om zijn inkomen volledig zelfstandig te kunnen beheren.
   De stijging van de banktarieven past overigens in de tendens van het verdwijnen van steeds meer diensten: sluiting van bankfilialen, verdwijnen van bankautomaten, toenemend gebruik van digitale technologie: de levensnoodzakelijke diensten zijn niet meer vanzelfsprekend toegankelijk voor een groot aantal personen, ook al gaat het over basisbehoeften.
   
   
3. Het verdere verdwijnen van geldautomaten in het hele land is ook een sociaal probleem. Sommige personen moeten nu al – of weldra - meerdere kilometers afleggen om hun geld af te halen. De eerste slachtoffers van het verdwijnen van geldautomaten zijn ouderen en personen met een handicap. Die beschikken niet noodzakelijk over een wagen of kunnen geen gebruik maken van het openbaar vervoer (dat soms niet beschikbaar is en vaak ontoegankelijk blijft voor personen met een handicap en/of ouderen).
   
   
4. De NHRPH herinnert eraan dat de banksector in 2016 de duurzame ontwikkelingsdoelstellingen heeft ondertekend: zie artikel De financiële sector zet schouders onder de duurzaamheidsdoelstellingen van de Verenigde Naties. De NHRPH vraagt dat deze verbintenis zich voortaan vertaalt in een concreet beleid naar de zwakste personen toe, met inbegrip van personen met een handicap.

De NHRPH heeft bovendien heel wat vragen en opmerkingen gekregen over het verdwijnen van bankfilialen en bankautomaten. De NHRPH analyseert momenteel de ontvangen reacties en aanbevelingen en zal zo snel mogelijk een advies op dit bepaalde aspect uitbrengen.

4. BEZORGD

• Voor opvolging aan mevrouw Nathalie Muylle, Minister van Werk, Economie en Consumenten, belast met Armoedebestrijding, Gelijke Kansen en Personen met een beperking;
• Voor opvolging aan Febelfin;
• Ter info aan mevrouw Sophie Wilmès, Eerste Minister;
• Ter info aan Unia;
• Ter info aan het interfederaal coördinatiemechanisme.