Ga naar de inhoud
 
 
 

Advies 2020/19

Advies nr. 2020/19 van de Nationale Hoge Raad voor Personen met een Handicap (NHRPH) over de beperking van plastic rietjes voor eenmalig gebruik, uitgebracht tijdens de plenaire vergadering van 21/09/2020.

Advies op initiatief van de NHRPH.

1. ONDERWERP

Overeenkomstig artikel 5 van Richtlijn 2019/904 van 5 juni 2010 betreffende de vermindering van de effecten van bepaalde kunststofproducten op het milieu moeten de lidstaten het in de handel brengen van in deel B van de bijlage vermelde kunststofproducten voor eenmalig gebruik en van producten vervaardigd uit oxo-degradeerbare kunststoffen verbieden. Tot deze producten behoren rietjes, tenzij ze onder het toepassingsgebied van Richtlijn 90/385/EEG of Richtlijn 93/42/EEG vallen.

2. ANALYSE

Een wetsvoorstel tot wijziging van de wet van 21 december 1998 betreffende de productnormen ter bevordering van duurzame productie- en consumptiepatronen en ter bescherming van het leefmilieu, de volksgezondheid en de werknemers, teneinde een verbod in te stellen op het gebruik van oxo-degradeerbare kunststofproducten en van sommige andere kunststofproducten voor eenmalig gebruik (DOC 55 0160/001) wordt thans besproken in de Kamer. In artikel 5 van dit voorstel wordt bepaald dat het verboden is plastic rietjes voor eenmalig gebruik in de handel te brengen, tenzij ze onder het toepassingsgebied van Richtlijn 90/385/EEG of Richtlijn 93/42/EEG vallen. Richtlijn 90/385 van 20 juni 1990 beoogt de onderlinge aanpassing van de wetgevingen van de lidstaten inzake actieve implanteerbare medische hulpmiddelen. Richtlijn 93/42 van 14 juni 1993 heeft betrekking op medische hulpmiddelen.

In artikel 1, 2. a) van Richtlijn 93/42 wordt bepaald dat onder "medisch hulpmiddel" wordt verstaan elk instrument, toestel of apparaat, elke stof of elk ander artikel dat of die alleen of in combinatie wordt gebruikt, met inbegrip van de software die voor de goede werking ervan benodigd is, en dat of die door de fabrikant bestemd is om bij de mens voor de volgende doeleinden te worden aangewend: (…) verlichting of compensatie van verwondingen of een handicap (…). Dezelfde definitie wordt gebruikt in Richtlijn 90/385.

Plastic rietjes voor eenmalig gebruik kunnen dus worden beschouwd als medische hulpmiddelen.

Voor sommige personen met een handicap zijn plastic rietjes voor eenmalig gebruik echter onmisbaar. Of ze nu verlamd zijn wegens een neuromusculaire aandoening of te maken hebben met onwillekeurige bewegingen en spierstijfheid wegens een hersenletsel, velen kunnen hun bovenste ledematen niet gebruiken en zijn volledig aangewezen op dit waardevolle voorwerp. Om verschillende redenen kunnen zij ook geen gebruik maken van de vervangingsmiddelen die op de markt beginnen te komen:

    • Wat het vervangingsmateriaal betreft:
      • Metalen en bamboe rietjes zijn te hard en kunnen niet worden gebogen: ze kunnen de mond verwonden, vooral bij personen die onwillekeurig bewegen. Deze verwondingen kunnen zeer ernstige medische gevolgen hebben.
      • Kartonnen rietjes zijn te soepel, gaan te gemakkelijk stuk tussen de tanden of het tandvlees en kunnen niet worden gebruikt bij warme dranken. Ze veranderen de smaak van de drankjes. Bovendien kunnen ze niet worden gebogen.
    • Wat de hygiëne betreft:
      • Herbruikbare rietjes zijn een bron van vrees voor virussen en bacteriën (luchtwegen, herpes, schimmels, …).
      • Ze moeten zeer zorgvuldig worden gereinigd. Wie dergelijke rietjes gebruikt, moet hiervoor vertrouwen op anderen, met alle problemen van dien.
      • Het lijkt erg moeilijk siliconen rietjes doeltreffend te reinigen.
      • Veel gebruikers van rietjes hebben geen vaatwasser.
    • Wat de kostprijs betreft:
      • Wie rietjes gebruikt, heeft er veel van nodig. Plastic rietjes zijn handig omdat ze zeer goedkoop zijn, zowel voor particulieren als voor bedrijven.
      • Iemand betalen om herbruikbare rietjes te reinigen heeft ook een prijskaartje, ook al is dit zeer moeilijk in te schatten.
      • De kosten voor het reinigen komen bovenop de aankoop.

4. ADVIES

De NHRPH is zich terdege ervan bewust dat met het milieu rekening moet worden gehouden. Dit mag evenwel niet ten koste gaan van de levenskwaliteit en zelfredzaamheid van personen met een handicap. We moeten de gulden middenweg kiezen.

Aangezien rietjes voor eenmalig gebruik als medische hulpmiddelen zullen moeten worden beschouwd, maakt de NHRPH zich zorgen over de toekomstige beschikbaarheid en prijs ervan. De rietjes mogen niet te duur worden. Bovendien moeten ze gemakkelijk verkrijgbaar zijn voor wie ze echt nodig heeft. De NHRPH vraagt zich af hoe ze zullen worden verkocht. Zullen ze alleen in de apotheek verkrijgbaar zijn? Zo ja, dan moet ervoor gezorgd worden dat ze evenveel blijven kosten.

Indien een doktersvoorschrift nodig is om rietjes te kopen, moet het lang geldig zijn. Een jaarlijks te verlengen voorschrift kan niet door de beugel.

4. BEZORGD

  • Voor opvolging aan mevrouw De Block, Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid
  • Voor opvolging aan mevrouw Marghem, Minister van Leefmilieu
  • Ter informatie aan mevrouw Muylle, Minister van Werk, belast met Personen met een beperking
  • Ter informatie aan Unia
  • Ter informatie aan het coördinatiemechanisme van de UNCRPD