Advies 2017/19

Advies op vraag van de NMBS.

De NMBS wil in haar dienstverlening meer aandacht schenken aan personen met een verstandelijke handicap, een handicap die wel eens over het hoofd wordt gezien bij redelijke aanpassingen. Vertrekkende van de bevindingen van een werkgroep met vertegenwoordigers van de NMBS en de sector van de personen met een handicap heeft de NMBS nu een reeks denksporen voor redelijke aanpassingen opgesteld. Een aantal daarvan kan op korte termijn worden gerealiseerd, namelijk begin 2018.

Op 05/09/2017 organiseerde de NMBS in samenwerking met Inclusion asbl een eerste werkgroep rond de toegankelijkheid van de NMBS voor personen met een verstandelijke handicap waar ook de NHRPH aan deelnam. Tijdens deze werkgroep werden de problemen in kaart gebracht en vervolgens mogelijke oplossingen gezocht. 

Op 27/11/2017 kwam de werkgroep weer samen en stelde de NMBS de pistes voor die zij haalbaar achtte, ingedeeld in volgende categorieën: 

• Sensibilisering (van personeel, reizigers en de sector)
• Automaten, in eerste instantie de ticketautomaten
• Signaletica

Een aantal pistes beschouwde de NMBS als op korte termijn haalbaar. Over die pistes vraagt de NMBS nu een advies aan de NHRPH:

A. Sensibilisering

• Een informatiefiche voor het NMBS-personeel: Deze fiche zal nuttig zijn voor de permanente opleidingen binnen de NMBS van personeelsleden die met reizigers in contact komen (het callcenter, de loketten, de mobiele assistentieteams van B for You, de hulplijn bij de ticketautomaten, treinbegeleiders, stationschefs, perron- en stationspersoneel, …).

• Interne communicatie: Dit betreft artikels op de interne communicatiekanalen van de NMBS.

• Het gebruik van het pictogram voor verstandelijke handicap, zoals het ook in Frankrijk wordt gebruikt.

B. Opleiding automaat en trein

Er worden tools ontwikkeld voor de opleiders van personen met een verstandelijke handicap. De tools zullen eenvoudig zijn in het gebruik en veel afbeeldingen en pictogrammen bevatten, met aandacht voor elk aspect en onderdeel van de reis, van het kiezen van de bestemming tot de thuiskomst. Het is de bedoeling dat het didactisch materiaal op het terrein wordt getest met experts en personen met een verstandelijke handicap, zowel in een groot station als in een treinhalte zonder personeel.

C. Signaletica 

De NMBS wil het logo ‘verstandelijke handicap’ op ticketautomaten en assistentiezuilen voor personen met een handicap aanbrengen. Ze opteert voor het logo dat ook bij de Franse spoorwegen wordt gebruikt.

• De NHRPH staat in principe positief tegenover de voorgestelde pistes onder A en B. Sensibilisering van personeel en publiek is belangrijk, net als opleidingen.

• De NHRPH heeft ook een adviesaanvraag ontvangen van de NMBS over de vernieuwing en uniformisering van de signaletica. Dat advies volgt spoedig. De NHRPH gaat in het huidige advies dan ook niet dieper in op piste C: Signaletica. Wel wil de NHRPH er al op wijzen dat het louter aanbrengen van een pictogram de toegankelijkheid uiteraard niet of nauwelijks verhoogt. 

• Het is belangrijk dat het informatiemateriaal na de test nog kan worden aangepast. Een test zonder mogelijkheid tot aanpassing en verbetering heeft weinig zin.

• Na test en goedkeuring hoort de informatie die voor het publiek is bestemd ook opgenomen te worden in de NMBS-brochure ‘Gids voor reizigers met beperkte mobiliteit’, beschikbaar in toegankelijke formaten.

• Ook kan het niet bij deze eerste stap blijven. Belangrijker nog dan sensibilisering is toegankelijkheid voor personen met een verstandelijke handicap. De NHRPH denkt daarbij aan eenvoudig te bedienen automaten, beschikbaar personeel, heldere en eenvoudige inlichtingen in gemakkelijke taal, enz. Overigens is de groep van de personen met een beperkte mobiliteit heel ruim en divers: ook reizigers zonder handicap hebben baat bij heldere en eenvoudige informatie.

• Het verheugt de NHRPH dat hij wordt geraadpleegd. Het is essentieel dat de handicapsector systematisch wordt geraadpleegd bij projecten die een impact hebben of kunnen hebben op de personen met een handicap, en dat van conceptie tot voltooiing. In dit specifieke geval is het belangrijk om personen met een verstandelijke handicap en hun vertegenwoordigers te betrekken.

• De NHRPH verwijst ook naar zijn advies 2015/21. Bij het invoeren van het boordtarief dreigden personen met een verstandelijke handicap – maar niet alleen zij - in de kou te blijven staan, ondanks het bestaan van zaken als onlinereservatie van vervoerbewijzen en een hulplijn bij de ticketautomaten.
  
  Overigens bestaat sinds kort de European Disability Card, een kaart waarmee de persoon met een handicap in binnen- en buitenland (op zijn minst in de deelnemende landen, waaronder België) kan aantonen dat hij/zij een erkende handicap heeft. Ook al vermeldt deze kaart niet welke handicap de drager heeft, toch biedt de kaart mogelijkheden om – bijvoorbeeld - bepaalde personen vrijstelling van het boordtarief te geven. De NHRPH denkt daarbij in de eerste plaats aan personen met een verstandelijke handicap, maar ook andere groepen komen in aanmerking:

• personen met een progressieve degeneratieve aandoening (MS, ALS, bepaalde kankers, alzheimer, …)
• personen met een verstandelijke handicap
• mensen die lijden aan spasmen
• personen met een ernstige psychische aandoening
• personen met een zware of meervoudige zintuiglijke handicap
• personen met een pervasieve ontwikkelingsstoornis (autisme, asperger, tourettesyndroom, schizofrenie…)
• …

• De NHRPH vertegenwoordigt alle handicaps. Hoewel de NHRPH tevreden is dat de personen met een verstandelijke handicap nu extra aandacht krijgen, mogen de anderen natuurlijk niet worden vergeten. Bovendien zijn er ook nog de personen met een meervoudige handicap, een categorie waartoe ook heel wat personen met een verstandelijke handicap behoren. Een verstandelijke handicap komt immers niet altijd alleen. 

• De NHRPH wenst opvolging en feedback van zijn adviezen, ook in het geval dat het advies niet of slechts ten dele wordt gevolgd . 

• Voor het uitwerken van eventuele technische analyses en oplossingen vraagt de NHRPH de NMBS om de technische structuren inzake toegankelijkheid te raadplegen voor een gedetailleerde technische analyse.

• Voor opvolging aan de NMBS;
• Ter informatie aan de heer Bellot, Minister van Mobiliteit;
• Ter informatie aan mevrouw Zuhal Demir, Staatssecretaris voor Personen met een beperking;
• Ter informatie aan UNIA, het Interfederaal Gelijkekansencentrum;
• Ter informatie aan het interfederaal coördinatiemechanisme.