Advies 2014/18

Advies nr. 2014/18 over de Omzendbrief – Integratie van duurzame ontwikkeling, met inbegrip van sociale clausules en maatregelen ten voordele van kleine en middelgrote ondernemingen, in het kader van overheidsopdrachten geplaatst door federale aanbestedende instanties. Advies van de Nationale Hoge Raad voor Personen met een Handicap (NHRPH) uitgebracht tijdens de zitting van 19 mei 2014.

Advies op eigen initiatief.

De omzendbrief past in het streven naar een duurzame aankoopprocedure van de federale overheid in opvolging van een doelstelling van de Europese raad en de Europese Commissie, en in de relancestrategie die personen die moeilijk toegang hebben tot de arbeidsmarkt opnieuw aan werk wil helpen. Er wordt ook naar gestreefd de deelname van kleine en middelgrote ondernemingen aan overheidsopdrachten te bevorderen.
Gelet op zijn specifieke bevoegdheid beperkt de NHRPH zich tot de maatregelen om de integratie van personen die moeilijk toegang tot de arbeidsmarkt krijgen te bevorderen.

De sociale clausules zijn van toepassing op alle overheidsopdrachten voor werken, leveringen en diensten.
Er is een motiveringsverplichting in de adviesaanvraag (Inspectie van Financiën of Regeringscommissaris) voor opdrachten voor leveringen en diensten van minstens 85.000 EUR, voor opdrachten voor werken is dat minstens 1.200.000 EUR.
Voor overheidsopdrachten voor bouw-of renovatiewerken van gebouwen vanaf 1.500.000 EUR moeten de sociale clausules systematisch worden opgenomen.
De opportuniteit van de opname van sociale overwegingen (ruimer dan sociale clausules) moet onderzocht worden tijdens de voorbereidende fase en de beoordeling. Hierbij vermeldt de omzendbrief ondermeer het bepalen van technische eisen die een betere toegankelijkheid voor mensen met een handicap toelaten, en het treffen van maatregelen om de deelname van beschutte werkplaatsen en sociale inschakelingsondernemingen aan te moedigen.

Wat in het bijzonder de maatregelen betreft met het oog op de integratie van personen die moeilijk toegang krijgen tot de arbeidsmarkt, wordt gewezen op de mogelijkheid om te beslissen in de opdrachtdocumenten dat de toegang tot de opdracht of een deel ervan, gereserveerd wordt voor:

Het gevolg hiervan is dat enkel offertes ingediend door deze ondernemingen, in aanmerking komen.

Een andere mogelijkheid is een sociale tewerkstellingsclausule op te nemen en/of een opleidingsclausule voor werkzoekenden of doelgroepen. Dit is evenwel niet altijd doenbaar voor de onderneming, daarom ook is onderaanneming toegelaten. Dit geeft bedrijven voor aangepast werk/beschutte werkplaatsen en sociale inschakelingsondernemingen de kans ook deel te nemen aan grotere opdrachten waartoe zij anders geen toegang zouden hebben.

Tenslotte wordt aangeduid dat het federaal netwerkoverleg van aankopers concrete voorstellen zal formuleren met betrekking tot het opnemen van overwegingen inzake duurzame ontwikkeling en sociale clausules, met de bedoeling deze omzendbrief ook echt te gaan toepassen.
Bovendien is overleg voorzien, op regelmatige basis, met de federaties van de bedrijven voor aangepast werk/beschutte werkplaatsen, van sociale inschakelingsondernemingen (en KMO’s) over de aangeboden diensten en producten en de behoeften van de federale aankopers.

Ook evaluatie en opvolging is voorzien, daarbij wordt een taak toegewezen aan de Nationale Hoge Raad voor Personen met een handicap.
Elk jaar stelt de Interdepartementale Commissie Duurzame Ontwikkeling een jaarverslag op over haar eigen activiteiten van het afgelopen jaar en die van de verschillende cellen duurzame ontwikkeling. Het deel gewijd aan de sociale clausules  zal ook overgemaakt worden aan de NHRPH.
Deze Commissie moet ook een advies geven over de naleving van deze omzendbrief en zal hiertoe ondermeer bij de NHRPH informatie inwinnen.
De toepassing van de omzendbrief zal 3 jaar na publicatie in het Belgisch Staatsblad geëvalueerd worden, wat betreft de sociale overwegingen, door de minister bevoegd voor sociale zaken, die daarover een advies zal inwinnen bij de NHRPH.

De leden van de NHRPH hechten traditioneel veel belang aan de tewerkstellingsmogelijkheden voor personen met een handicap, Het hebben van werk is een van de hoofdvoorwaarden tot maatschappelijke integratie.
Omwille van de aard van de handicap kunnen niet alle personen met een handicap terecht op de gewone arbeidsmarkt. Voor hen bieden de beschutte werkplaatsen dan ook een oplossing.
De economische crisis heeft, niet in het minst, een heel nadelige invloed uitgeoefend op de tewerkstellingskansen in beschutte werkplaatsen. Het reserveren van overheidsopdrachten voor beschutte werkplaatsen is dan ook een zeer welgekomen maatregel.
Hoewel deze maatregel niet nieuw is, is het uitbrengen van een omzendbrief, waarin de betrokken maatregelen duidelijk worden toegelicht, een heel positief signaal.

De leden van de NHRPH nemen nota van de rol die hen is toebedeeld in de evaluatie van de omzendbrief en beschouwen dit als een waardering van hun adviserend werk.