Advies 2014/19

Advies nr. 2014/19 over de toegankelijkheid en gebruiksvriendelijkheid van de ticketautomaten bij de NMBS. Advies van de Nationale Hoge Raad voor Personen met een Handicap (NHRPH), uitgebracht tijdens de zitting van 15/09/2014 na bespreking op de NMBS-werkgroepvergadering van 4 september 2014.

Advies op initiatief van de NHRPH.

In veel NMBS-stations en stopplaatsen kun je via een verdeelautomaat vervoersbewijzen kopen. Naast loketten en onlineverkoop is de verdeelautomaat dus een manier om een ticket te bestellen. Jammer genoeg zijn de huidige automaten niet gemakkelijk te gebruiken voor personen met een verstandelijke beperking en andere kwetsbare groepen.

De NHRPH vernam via de werkgroep NMBS dat een groepje personen uit een project van begeleid wonen er niet in waren geslaagd vervoersbewijzen te kopen via de automaat. Zij moesten uiteindelijk op de trein zelf hun ticket kopen, maar met een toeslag. Er werd later gecommuniceerd met de NMBS om in de toekomst een uitzondering te voorzien voor bepaalde groepen. De NMBS antwoordde dat dat niet kon omdat er voldoende reservatiealternatieven voorhanden zijn. Zo kan een vervoersbewijs tot 31 dagen op voorhand online worden gekocht.

Voor de NHRPH kan dit antwoord niet volstaan. Uiteraard is de NHRPH blij dat de NMBS alternatieven biedt voor de aanschaf van tickets aan het loket, maar de NHRPH wijst er toch op dat niet iedereen de luxe heeft te kiezen tussen de alternatieven. Voor sommige personen zoals ouderen en mensen met bepaalde visuele, auditieve, intellectuele, motorische… handicaps is de digitale barrière nog steeds te hoog. Idem voor de huidige verdeelautomaten.

De alternatieven zijn ook niet overal beschikbaar. Niet elke halte heeft loketten. Bovendien zijn die niet altijd open en tijdens de openingsuren staan er soms lange rijen.
Het argument van de aankoop op voorhand herinnert aan de discussie over de 24u-regeling (assistentieaanvraag moet minimaal 24 uur op voorhand worden aangevraagd). De redenering dat je maar tijdig moet boeken gaat voorbij aan de realiteit van elke dag: noodgevallen, veranderde plannen, geïmproviseerde reizen, beslissingen die van het weer of het humeur afhangen, … zijn moeilijk vooraf te plannen.

Voor groepen als ouderen en mensen met bepaalde visuele, auditieve, intellectuele of motorische handicaps zou er een soepelere regeling moeten komen. De eenvoudigste oplossing is ticketverkoop op de trein (aan dezelfde prijs) voor de doelgroepen. Jammer genoeg bestaat er nog geen (inter)nationale gehandicaptenkaart waarmee de persoon met een handicap zijn handicap zou kunnen bewijzen en zo zijn rechten kan doen gelden.

Voor dit advies verwijst de NHRPH naar het VN-verdrag inzake de rechten van de personen met een handicap dat door België is geratificeerd en naar de wetgeving over redelijke aanpassingen.

De wet van 10 mei 2007 definieert redelijke aanpassingen als “passende maatregelen die in een concrete situatie en naargelang de behoefte worden getroffen om een persoon met een handicap in staat te stellen toegang te hebben tot, deel te nemen aan en vooruit te komen in de aangelegenheden waarop deze wet van toepassing is, tenzij deze maatregelen een onevenredige belasting vormen voor de persoon die deze maatregelen moet treffen” (art. 4, 12°).

De wet voorziet ook dat het ontbreken van redelijke aanpassingen een discriminatie inhoudt.

Vanuit dat kader vraagt de NHRPH dat er een regeling komt voor de doelgroepen die moeilijkheden ondervinden met de verdeelautomaten.

Enkele mogelijke pistes:

Vanzelfsprekend moet Revalor worden gerespecteerd, wat ook de oplossing wordt.

In geval van een technische oplossing vraagt de NHRPH de NMBS om de technische structuren inzake toegankelijkheid (CAWaB, Enter) te raadplegen voor een technische analyse.