Advies 2013/12

Advies van de Nationale Hoge Raad voor Personen met een Handicap (NHRPH) uitgebracht na elektronische raadpleging van de leden, tussen 19 juni 2013 en 25 juni 2013

Advies ingevolge een dringende vraag vanwege mevrouw Joëlle Milquet, Minister van Binnenlandse Zaken, met e-mail van 19 juni 2013.

In artikel 143, 5de lid van het Kieswetboek, worden de woorden “een lichaamsgebrek”, vervangen door de woorden “een lichamelijke, mentale of zintuiglijke insufficiëntie”.

Artikel 143, 5de lid van het Kieswetboek, luidt als volgt:

«“Een kiezer die wegens een lichaamsgebrek niet in staat is om zich alleen naar het stemhokje te begeven of om zelf zijn stem uit te brengen, mag zich met toestemming van de voorzitter door iemand laten geleiden of bijstaan. Beider naam wordt in het proces-verbaal vermeld.”»

En artikel 143, 6de lid van het Kieswetboek luidt:

“Betwist een bijzitter of een getuige de echtheid of de ernst van het aangevoerde lichaamsgebrek, dan beslist het stembureau en zijn met redenen omklede beslissing wordt in het proces-verbaal opgenomen.”

Uit de toegestuurde teksten blijkt dat de woorden “een lichaamsgebrek” alleen in het 5de lid vervangen worden, maar behouden blijven in het 6de lid.

Wat betreft de kern van de zaak zijn de leden verheugd dat, zoals aangegeven in de memorie van toelichting bij het voorontwerp van wet, “het doel is, (..) voor iedereen, met om het even wat voor handicap, de uitoefening van het stemrecht mogelijk te maken”.

Wat de opstelling van de tekst betreft, benadrukt de NHRPH dat in het Verdrag inzake de rechten van personen met een handicap, uitsluitend sprake is van “personen met een handicap”.
Dit is een algemeen aanvaarde uitdrukking.
Bepaalde benamingen, zoals “gebrek”, insufficiëntie”, “invalide” zijn al geruime tijd in onbruik bij de betrokkenen zelf, sterker nog, zijn intussen onaanvaardbaar geworden. Het is ook verkieslijk te spreken van “begeleiden”, een neutralere vertaling van “accompagner”.
Wanneer men gebruik maakt van een opsomming bestaat bovendien altijd het risico dat bepaalde soorten van handicaps vergeten worden. Dit is thans het geval met de voorgestelde lijst, waarin bijvoorbeeld, de psychische handicap ontbreekt.

De NHRPH pleit ervoor artikel 143, leden 5 en 6 van het Kieswetboek, als volgt te formuleren :
«“Een kiezer die wegens een handicap niet in staat is om zich alleen naar het stemhokje te begeven of om zelf zijn stem uit te brengen, mag zich met toestemming van de voorzitter door iemand laten begeleiden of bijstaan. Beider naam wordt in het proces-verbaal vermeld.
Betwist een bijzitter of een getuige de echtheid of de ernst van de aangevoerde handicap, dan beslist het stembureau en zijn met redenen omklede beslissing wordt in het proces-verbaal opgenomen.”

Indien deze formulering niet kan weerhouden worden, vraagt de NHRPH minstens in de Nederlandstalige tekst het woord « mentale » te vervangen door « verstandelijke », en zowel in het Nederlands als in het Frans de tekst van artikel 143, 6de lid aan te passen, zodat de tekst als volgt luidt :
“Een kiezer die wegens een lichamelijke, psychische, verstandelijke of sensoriële handicap niet in staat is om zich alleen naar het stemhokje te begeven of om zelf zijn stem uit te brengen, mag zich met toestemming van de voorzitter door iemand laten begeleiden of bijstaan. Beider naam wordt in het proces-verbaal vermeld.
Betwist een bijzitter of een getuige de echtheid of de ernst van de aangevoerde handicap, dan beslist het stembureau en zijn met redenen omklede beslissing wordt in het proces-verbaal opgenomen.”

De NHRPH wil van de gelegenheid gebruik maken om te verwijzen naar zijn standpuntennota inzake de toegankelijkheid van de verkiezingen voor Personen met een handicap. Deze nota is dan ook gehecht aan dit advies.

In dat kader vraagt de NHRPH dat dringend verder gewerkt wordt aan de nota “Toegankelijkheid tot de stembureaus”, deze nota zou zo vlug mogelijk naar de gemeentebesturen moeten gestuurd worden. De gemeenten moeten immers voldoende tijd hebben om maatregelen te kunnen treffen die de toegankelijkheid bevorderen, te beginnen met de zorg voor een toegankelijk lokaal waar de kiesverrichtingen kunnen doorgaan.

Ook de aanbevelingen voor de toegankelijkheid van partijstandpunten moeten tijdig verspreid worden. Duidelijke partijprogramma’s zullen trouwens door alle kiezers gewaardeerd worden.

Ten slotte herinnert de NHRPH aan de belofte om de  onderrichtingen voor de kiesverrichtingen te vertalen in gebarentaal, en deze via de website verkiezingen.be (elections.be) ter beschikking te stellen.