Advies 2012/09

Advies van de Nationale Hoge Raad voor Personen met een Handicap (NHRPH) over het herstelplan dat door de federale regering wordt uitwerkt, goedgekeurd via elektronische raadpleging in spoedprocedure en uitgebracht op 31 mei 2012

Advies op verzoek van de vertegenwoordigers van de kabinetten van de Eerste Minister, de Minister van Werk, en de Staatssecretaris voor personen met een handicap

De federale regering werkt thans aan een herstelplan inzake tewerkstelling. In zijn brief van 5 april 2012 aan de Eerste Minister en de Minister van Werk, verheugde de NHRPH zich over dit initiatief en hamerde erop in het plan voldoende rekening te houden met de dimensie 'handicap'.

Naar aanleiding van deze brief hebben de vertegenwoordigers van de Eerste Minister, de Minister van Werk en van de Staatssecretaris voor personen met een handicap tijdens verschillende vergaderingen (werkgroepen en plenaire zittingen) de NHRPH gevraagd naar een advies met duidelijk geformuleerde verwachtingen.

Algemeen verwijst de NHRPH eerst naar zijn nota over de tewerkstelling van personen met een handicap (advies nr. 2012/01).

Heel wat factoren hebben tot gevolg dat personen met een handicap moeilijk werk vinden, met name:

De NHRPH is van mening dat aan alle punten gelijktijdig gewerkt moet worden met een brede visie op de problematiek.

Toch zouden onderstaande punten in het bijzonder onmiddellijk opgenomen moeten worden in het herstelplan:

Volgende acties zijn nodig of moeten versterkt worden om de diversiteit te bevorderen:

De NHRPH vraagt dat er nagedacht over het Franse model en dat men zou onderzoeken hoe dit uitgevoerd kan worden. Zoals vermeld in zijn positienota Tewerkstelling, verwacht de NHRPH namelijk mechanismen voor de verplichte (pro)actieve stappen betreffende de tewerkstelling en/of het werkbehoud van personen met een handicap:

Volgens de NHRPH moet het overleg over de quota deel uitmaken van de hierboven vermelde principes en beschouwd worden als een instrument ten dienste van een ruimer diversiteitsbeleid.

Voorts wil de NHRPH dat personen met een handicap aangemoedigd worden om te werken naargelang hun vaardigheden en mogelijkheden. Zo zou telewerk bevorderd moeten worden indien de persoon met een handicap vragende partij is. Telewerk mag de persoon met een handicap namelijk niet extra isoleren.

Bovenstaande overwegingen voor de privésector gaan ook op voor de openbare sector. Bijzondere aandacht gaat hierbij uit naar de quota, die reeds wettelijk vastliggen, maar zelden
nageleefd worden.

De NHRPH wenst in ieder geval meer soepelheid. Thans wordt de wervingsstop als gevolg van de financiële crisis vaak ingeroepen als reden om de quota niet na te leven.
Uitzonderingen zouden mogelijk moeten zijn.

Vooreerst wijst de NHRPH erop dat de personen die in aanmerking komen voor de Activamaatregel gediscrimineerd worden in vergelijking met hun collega's: op het einde van de maand ontvangen zij € 500 minder loon; de rest volgt enkele dagen later. Hierdoor kunnen zij bijvoorbeeld ook moeilijker een lening afsluiten: vraagt de financiële instelling naar een loonstrook, dan kan de betrokkene slechts een loonstrook voorleggen met een bedrag verminderd met € 500. De NHRPH vraagt bijgevolg deze discriminatie snel weg te werken, temeer omdat dit haaks staat op de door de regering gewenste administratieve vereenvoudiging.

De NHRPH heeft eveneens opgemerkt dat heel wat personen die door middel van de Activamaatregel aangeworven werden, ontslagen worden na het verstrijken van de maatregel (na 24 maanden dus) en dat dit ontslag vaak gerechtvaardigd wordt door het feit dat deze personen meer tijd nodig hebben om zich aan te passen en dat zij op het einde van deze periode nog onvoldoende arbeidsgeschikt zijn. Bijgevolg stelt de NHRPH voor de maatregel uit te breiden opdat ze een keer verlengd kan worden op basis van nog uit te werken criteria.

De NHRPH meent eveneens dat alle actoren, de personen met een handicap, maar ook de sociale secretariaten, de vertegenwoordigers van de werknemers en de verantwoordelijken van het personeelsbeleid, meer geïnformeerd moeten worden over de Activamaatregelen. Hiervoor biedt de NHRPH zijn medewerking aan, onder meer door informatie te verspreiden via de zijn website.

Heel wat afgeleide rechten (bv. het OMNIO-statuut, het sociaal tarief gas en elektriciteit, ...) worden slechts toegekend aan mensen die een tegemoetkoming voor personen met een handicap ontvangen.

Vindt een persoon met een handicap werk, dan wordt de tegemoetkoming herzien en soms geschrapt omwille van het ontvangen loon. Daardoor verliest de betrokken persoon echter ook een aantal afgeleide rechten, wat tot gevolg heeft dat men uiteindelijk gemiddeld soms minder verdient door te werken. De afgeleide rechten zouden dan ook losgekoppeld moeten worden van het recht op een tegemoetkoming.

Deze vraag zou vanzelfsprekend niet gesteld worden indien, zoals de NHRPH onderstreept in zijn memorandum aan de nieuwe Regering, en in zijn standpuntennota tewerkstelling (advies 2012/01), de integratietegemoetkoming zou worden toegekend zonder rekening te houden met de inkomsten.

Wanneer rekening wordt gehouden met de inkomsten, zoals thans het geval is, moet de persoon met een handicap zelf de kosten dragen van zijn of haar handicap. De Staat moet, op
grond van de principes van non-discriminatie en gelijke kansen voor iedereen, voorzien in de behoeften van al zijn burgers.

Door de strikte toepassing van de regeling van artikel 100 van de wet betreffende de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen moeten personen met een handicap het soms gedurende geruime tijd met minder middelen stellen. Een evaluatie van het begrip "vorige toestand"
en de toepassing ervan is in dit opzicht onontbeerlijk en dringend, want de huidige situatie leidt tot eindeloze discussies tussen de verschillende instellingen en tot verschillende behandelingen voor ogenschijnlijk gelijklopende situaties.

Artikel 100 bepaalt dat een persoon enkel recht heeft op een invaliditeitsuitkering indien de arbeidsongeschiktheid het gevolg is de initiële letsels / functiestoornissen of de verslechtering
ervan. Het gebeurt echter vaak dat personen met een handicap die om gezondheidsredenen moeten stoppen met werken geen recht hebben op tegemoetkomingen omdat de raadgevende arts van oordeel is dat de stopzetting van de beroepsactiviteiten het gevolg is van een eerdere, reeds bestaande toestand.

In het licht van de principes van de nota waarin de NHRPH zijn standpunten over de tewerkstelling van personen met een handicap uiteenzet, vraagt de NHRPH aan de federale regering in haar herstelplan de opmerkingen van de NHRPH op te nemen betreffende: