Deelname aan het politieke leven - Verkiezingen
Participatie in het politieke en/of openbare leven op gemeentelijk, gewestelijk of landelijk niveau is een grondrecht voor iedere burger. De uitoefening ervan is verankerd in een reeks internationale en nationale teksten. De Nationale Hoge Raad voor Personen met een Handicap (NHRPH) geeft in zijn positienota een niet-uitputtende lijst van aandachtspunten en maatregelen met het oog op een volledige gelijkwaardigheid van alle burgers wat de uitoefening van hun politieke rechten betreft.
"De Staten die Partij zijn garanderen personen met een handicap politieke rechten en de mogelijkheid deze op voet van gelijkheid met anderen uit te oefenen, en verplichten zich:
- te waarborgen dat personen met een handicap daadwerkelijk en ten volle kunnen participeren in het politieke en openbare leven, hetzij rechtstreeks, hetzij via vrij gekozen vertegenwoordigers, met inbegrip van het recht, en de gelegenheid, voor personen met een handicap hun stem uit te brengen en gekozen te worden, onder andere door:
- te waarborgen dat de stemprocedures, -faciliteiten en voorzieningen adequaat, toegankelijk en gemakkelijk te begrijpen en te gebruiken zijn;
- het recht van personen met een handicap te beschermen om in het geheim hun stem uit te brengen bij verkiezingen en publieksreferenda zonder intimidatie en om zich verkiesbaar te stellen, op alle niveaus van de overheid een functie te bekleden en alle openbare taken uit te oefenen, waarbij het gebruik van ondersteunende en nieuwe technologieën, indien van toepassing, wordt vergemakkelijkt;
- de vrije wilsuiting van personen met een handicap als kiezers te waarborgen en daartoe, waar nodig, op hun verzoek ondersteuning toe te staan bij het uitbrengen van hun stem door een persoon van hun eigen keuze; (…).”
(uittreksel uit artikel 29 van het VN-Verdrag inzake de Rechten van Personen met een Handicap)
Stemmen, zich verkiesbaar stellen, of de aanwijzing als bijzitter in een stembureau zijn activiteiten die personen met een handicap in staat stellen deze politieke rechten daadwerkelijk uit te oefenen. Het geeft hun bovendien het gevoel actief te participeren in de samenleving en, zelfs indirect, een invloed uit te oefenen op beslissingen die hen kunnen aanbelangen.
In de praktijk blijven evenwel belemmeringen voor de daadwerkelijke uitoefening van deze rechten bestaan. Deze houden meer bepaald verband met de veelheid aan overheidsniveaus (gemeenteraads-, provinciale, regionale, gemeenschaps-, federale of Europese verkiezingen) en met het gebrek aan harmonisatie van de teksten, procedures en instrumenten op dat vlak.
In de positienota van de NHRPH worden de wenselijke aandachtspunten tijdens het verkiezingsproces uiteengezet, alsook de aandachtspunten gerangschikt volgens de verschillende fasen van de verkiezingscyclus, namelijk de pre-electorale, de electorale en de postelectorale periode.