Toegang tot sociale rechten: de NHRPH heeft zich uitgesproken in de Kamer
De Commissie voor sociale zaken van de Kamer van Volksvertegenwoordigers heeft op woensdag 25 mei 2016 een verhoor over de automatisering van de toegang tot sociale rechten georganiseerd. Dit thema wordt immers behandeld in het voorstel van resolutie nr. 1376, dat thans voorligt in de Commissie.
Net als andere sprekers kon de Nationale Hoge Raad voor Personen met een Handicap (NHRPH) er zijn standpunt toelichten.
De NHRPH heeft gewezen op het belang van dit voorstel van resolutie. Het verdient steun, aangezien het aan heel wat criteria beantwoordt, met name overbodige en/of moeilijke stappen voor de betrokkene vermijden, door risico's zo veel mogelijk te beperken, en zijn persoonlijke keuze te respecteren.
De NHRPH stipte onder meer volgende positieve elementen aan:
- Toegang tot sociale rechten leidt tot een betere sociale bescherming.
- Wie een beroep doet op de overheidsdiensten, zal minder stappen moeten ondernemen.
- De rechten kunnen in verschillende mate geautomatiseerd worden, maar doorgaans is automatisering van de administratie naar de mensen toe positiever dan het omgekeerde. Zo kan de administratie zich weer ten volle concentreren op haar functie: ten dienste van de burger staan.
- Een vereenvoudigde procedure kan de behandelingstermijn van de sociale prestaties alleen maar verkorten, wat de burger beslist ten goede komt.
- De filosofie van controle achteraf wordt ook verondersteld de administratieve rompslomp te verminderen.
De NHRPH heeft ook de nadruk gelegd op een aantal punten die bijzondere aandacht verdienen, net om te voorkomen dat er meer negatieve dan positieve gevolgen zouden zijn:
- De keuze van de persoon en de persoonlijke vrijheid moeten verder ingevoerd kunnen worden.
- Bijzondere aandacht moet uitgaan naar respect voor het privéleven (bescherming van privégegevens enerzijds en van medische gegevens anderzijds). Dit is een hoeksteen, waarover geen discussie mogelijk is.
- Het toegenomen risico op fouten, wat onder meer gevolgen heeft voor onverschuldigde bedragen en terugbetalingen.
- Bij elk beleid waarbij toegang tot rechten gegeven wordt, moet van meet af aan rekening gehouden worden met alle mogelijke rechthebbenden. Er moeten dus voldoende middelen uitgetrokken worden.
- Ongewilde gevolgen van "alles met de computer": voor heel wat mensen blijven de nieuwe technologieën enkel een communicatie- en informatiemiddel, geen beheermiddel. Digitale inclusie omvat niet alleen de toegang tot het hulpmiddel, maar ook de toegang tot de informatie die door dit hulpmiddel verstrekt wordt.
- Reglementair deel: men moet zich stelselmatig afvragen welke impact de overwogen maatregel heeft op de naleving van de grondrechten, in het bijzonder voor mensen die in armoede leven. Dit is ook een pertinente vraag bij het evalueren van de aangenomen maatregelen.
Tot slot is het voorstel weliswaar principieel interessant, maar het kan de gevolgen van ons bijzonder ingewikkeld en steeds ingewikkelder bijstandsstelsel op zich niet tenietdoen: de resolutie moet de stuwende kracht zijn voor andere mechanismen en maatregelen ter ondersteuning van het uitvoeren van de rechten.
Samengevat is de NHRPH volgende mening toegedaan:
- Armoedebestrijding moet een absolute, transversale en nationale prioriteit worden, met ambitieuze doelstellingen en middelen, kwalitatief en kwantitatief, en met een realistisch tijdschema, dat wel nageleefd wordt. De concreet uitgevoerde maatregelen moeten ook voorzien in de specifieke behoeften van personen met een handicap.
- Het ontwerp van resolutie is een stukje van deze puzzel, maar volstaat niet op zich. De Raad stelt voor dat het ontwerp onder meer verwijst naar de noodzaak om wanneer nodig de interministeriële conferenties nieuw leven in te blazen, de samenwerkingsakkoorden voor nationale plannen uit te werken, en de uitvoering van de mensenrechten een centrale plaats te geven in de wetgevende en beleidsmaatregelen.
- Net zoals de regering een ambitieus tewerkstellingsplan met sterke maatregelen en termijnen heeft opgezet, is een ambitieus en concreet uitgewerkt plan voor de bestrijding van armoede nodig.
- Zonder nieuwe sterke en geïntegreerde maatregelen zullen armoede en uitsluiting, ook bij personen met een handicap en zieken, verder toenemen.