De M7-rijtuigen van de NMBS: Een grote stap vooruit, maar nog niet voor iedereen 100% autonoom toegankelijk

Op 15/02/2024 stelde de NMBS - in aanwezigheid van o.a. de heer Georges Gilkinet, Minister van Mobiliteit, en mevrouw Karine Lalieux, Minister van Maatschappelijke Integratie, belast met personen met een handicap - haar nieuwe M7-dubbeldeksrijtuig aan de pers voor. Ook de handicapsector was vertegenwoordigd. Het nieuwe rijtuig, waarvan er tegen 2026 130 in gebruik zullen zijn, is veel toegankelijker voor personen met een beperkte mobiliteit en personen met een handicap dan vorige modellen. De NMBS heeft daarvoor jarenlang constructief overleg gepleegd met de handicapsector, waaronder de Nationale Hoge Raad voor Personen met een Handicap (NHRPH).

Naar aanleiding van het online persbericht van de NMBS en de berichten op de sociale media (Instagram, Facebook) ziet de NHRPH zich toch genoodzaakt om de puntjes op de i te zetten. In het persbericht van de NMBS wordt het nieuwe rijtuig beschreven als “100% autonoom toegankelijk”. Hoewel het nieuwe M7-rijtuig een grote stap voorwaarts betekent, stelt de NHRPH vast dat het (nog) niet volledig autonoom toegankelijk is voor alle personen met een handicap, zoals sommige rolstoelgebruikers.

De M7-saga begint een tiental jaren geleden. De NMBS bestelde in 2014 dubbeldekkers die geschikt waren om de 3 (!) verschillende perronhoogtes in ons land te bedienen. De NHRPH protesteerde fel, want zo’n compromisvoertuig kan nooit autonome toegankelijkheid voor personen met een handicap bieden (zie o.a. adviezen 2021/01 en 2019/15 en persbericht van 23/12/2019). Ook voor mensen met een beperkte mobiliteit (zoals ouderen, mensen met zware bagage of kinderwagens, …) kan dat problemen geven. Gezien de levensduur van rijtuigen zou het dus nog minstens 30 à 40 jaar behelpen zijn. De NHRPH vroeg om werk te maken van één perronhoogte en dan rijtuigen te ontwerpen die daar perfect bij aansluiten. Uiteindelijk zijn de politiek en de NMBS meegegaan in dat verhaal. Wanneer er nu werken zijn in stations of haltes, worden ze tegelijk ook toegankelijk gemaakt. Daarbij worden de perrons zo nodig verhoogd.

Ondertussen was het project M7 wel al onderweg. Het contract telde meerdere fases. De eerste lichting van rijtuigen is al operationeel en is niet autonoom toegankelijk. Voor de latere fases van het project waren nog aanpassingen mogelijk. Hiervoor ging de NMBS in overleg met de handicapsector (CAWaB, NHRPH, Unia, …).

Een M7-samenstelling heeft meerdere rijtuigtypes, waaronder een multifunctionele wagen (o.a. voor fietsen en kinderwagens) en een ‘toegankelijke wagen’. Zo zou elk treinstel minstens een toegankelijke wagen moeten hebben.

Er zijn een tweetal bezoeken aan Bombardier/Alstom in Brugge geweest, eerst aan een maquette op 06/08/2020, later aan een uitgewerkt model op 29/10/2021. Bij beide gelegenheden heeft de handicapsector op verbeterpunten gewezen. De NMBS heeft daar wel degelijk rekening mee gehouden, maar binnen het lopende project bleek niet meer alles mogelijk.

Tijdens de persvoorstelling van 15/02/2024 stelde mevrouw Gisèle Marlière, Voorzitster van de NHRPH, vast dat de definitieve versie inderdaad een stuk toegankelijker was dan de vorige: een uitschuifbare trede om de afstand tussen perron en trein te overbruggen, bredere toegangsdeuren, een toegankelijker toilet, bijkomende handgrepen, lagere drukknoppen, verminderde hellingen, een intercom voor assistentie, …

Er bleven echter 2 gebreken. Ten eerste is er de drempel van bijna 3 cm bij het binnenrijden. Verder is er de helling in de coupé. Die is minder zwaar dan voorheen, maar kan voor sommige rolstoelgebruikers nog een uitdaging zijn bij het verlaten van de wagen. Sommige personen met een handicap zullen nog assistentie nodig hebben, zoals ook bleek tijdens de demonstratie.

De NMBS en de Minister van Mobiliteit hebben beloofd dat de volgende bestelling een compleet nieuw en toegankelijk model wordt. Bij dat model zal de autonome toegankelijkheid voor allen van bij het ontwerp centraal staan, zodat de 100% toegankelijkheid in zicht komt.

Uiteraard kan een trein maar toegankelijk zijn als het station en de omgeving dat ook zijn. En voor sommige personen met een handicap zal assistentie altijd nodig blijven. De NHRPH vraagt de NMBS om de handicapsector te blijven betrekken van bij het begin van het project.