Dossier: Stemrecht en deelname aan verkiezingen

NHRPH: Stemmen is een recht !

In 2024 worden in België verschillende verkiezingen gehouden.

Dit houdt in dat het fundamentele recht van personen met een handicap (PMH) om deel te nemen aan het politieke leven, d.w.z. het recht om te stemmen en verkozen te worden, effectief moet worden gemaakt.

In de praktijk kunnen personen met een verstandelijke handicap of psychische problemen nog altijd niet stemmen en de hindernissen waarmee ze te maken krijgen, gaan verder dan mobiliteitsproblemen en de toegankelijkheid van de verkiezingslocaties. Het ontbreekt hen aan ondersteuning, toegankelijke informatie, opgeleide en geïnformeerde familie en vrienden, of ze worden als onbekwaam beschouwd om te stemmen door vrederechters die hen op grond van de beschikking van bewindvoering hun stemrecht kunnen ontnemen.

Stemrecht voor iedereen zorgt voor legitimiteit van de overheidsinstanties, maar draagt ook bij aan het opbouwen van een inclusieve samenleving.

De NHRPH vraagt:

dat alle politieke partijen hun programma's, debatten en communicatie voor iedereen toegankelijk maken ("Easy read", vertaling in gebarentaal, etc.);
dat de Staat de PMH aanmoedigt om actief deel te nemen aan het politieke gebeuren;
om de vrederechters bewust te maken van het absolute karakter van het stemrecht voor alle PMH en van hun werkelijke vermogen om volwaardige burgers te zijn, eventueel door het gebruik van ondersteunende systemen;
dat in de structuren voor collectief wonen (rusthuizen of centra waar PMH kunnen verblijven) de stembureaus kunnen huisvesten en de stemmers van de gemeente kunnen worden ontvangen;
dat de voorzitters van de stembureaus worden gesensibiliseerd inzake het recht van de PMH om zich in het stemhokje te laten vergezellen door een vertrouwenspersoon van eigen keuze;
dat wordt onderzocht hoe PMH veilig vanop afstand kunnen stemmen, bijv. via hun PC en de app itsme;
dat jongeren met een handicap op school en elders worden gesensibiliseerd voor de openstelling van het stemrecht vanaf 16 jaar.

Meer weten:

Unia: Mensen met een handicap voorbereiden op de verkiezingen

Verschillende verenigingen en overheidsdiensten hebben toegankelijke hulpmiddelen ontwikkeld voor kiezers die zich willen voorbereiden om te gaan stemmen. Op de website van Unia (Interfederaal Centrum voor gelijke kansen en bestrijding van discriminatie en racisme) vind je een greep uit het aanbod:

Andere nuttige links:

Meer weten? Ga naar de pagina van Unia over verkiezingen

Inter: Toegankelijkheid van stemlokalen

Inter (Vlaams expertisecentrum toegankelijkheid) heeft een brochure uitgegeven met belangrijke richtlijnen voor toegankelijke verkiezingen. Ze bevat de belangrijkste aandachtspunten om iedereen vlot te laten deelnemen aan de verkiezingen en helpt lokale besturen bij de keuze van een geschikte locatie en de inrichting ervan. Iedereen moet er zo zelfstandig, veilig en comfortabel mogelijk gebruik van kunnen maken. Niet alleen personen met een handicap, maar ook oudere mensen, mensen met een tijdelijke beperking of ouders met een kinderwagen.

Meer weten? Ga naar de pagina van Inter over toegankelijkheid van stemlokalen

FOD Binnenlandse Zaken: Organisatie verkiezingen

De Algemene Directie Identiteit en Burgerzaken (ADIB) organiseert de federale, regionale (gewesten en gemeenschappen) en Europese verkiezingen in België en zorgt ervoor dat deze vlot, transparant en democratisch verlopen.

Op de website van de FOD Binnenlandse Zaken vindt u informatie over:

Meer weten? Ga naar de pagina van de FOD Binnenlandse Zaken over verkiezingen

Europese gids over goede verkiezingspraktijken voor personen met een handicap

De Europese Commissie heeft een Guide on good electoral practices for persons with disabilities (Gids over goede verkiezingspraktijken voor personen met een handicap) gepubliceerd. Deze gids bevat veel voorbeelden uit het 6de verslag over de mensenrechten van het EDF (European Disability Forum) en andere goede praktijken van de lidstaten. U kan de samenvatting van de gids door het EDF lezen en de gids in toegankelijk formaat in alle EU-talen bekijken.

Als aanvulling op de gids heeft de Commissie 2 aanbevelingen gepubliceerd over inclusieve en veerkrachtige verkiezingen en over de deelname van burgers en maatschappelijke organisaties aan de beleidsvorming. De niet-bindende aanbevelingen zijn weliswaar positief, maar voldoen niet aan de vereisten van het EDF: lees het standpunt van het EDF over de aanbevelingen van de Europese Commissie.